ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΣ ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ

                                               ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΣ ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ

                        Ο πρόωρα χαμένος αρχαιολόγος  και σπουδαίος Μανιάτης

         Στις  10 Νοεμβρίου συμπληρώνονται 3 χρόνια από τον άδικο χαμό ενός σπουδαίου τέκνου της Έξω Μάνης. Στις 10 Νοεμβρίου 1999 άφησε την τελευταία  του πνοή στην Αθήνα δολοφονημένος από το χέρι κάποιου ασύλληπτου  ακόμη μανιακού, ο οποίος έκοψε πρόωρα το νήμα της ζωής του, ο τότε,  επικεφαλής του κλιμακίου του ΥΠ.ΠΟ, δηλαδή της 5^ης  Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων στην Καλαμάτα. Ήταν αυτός που συνέβαλε αποφασιστικά, μετά τους σεισμούς της Καλαμάτας το 1986, στην αποκατάσταση όλων των σεισμόπληκτων μνημείων της περιοχής μας.

      Η καταγωγή του ήταν από τη Μηλέα του Ζυγού και ήταν ζυμωμένος με τη μανιάτικη γη και το πνεύμα της. Αυτός και ο βασικός λόγος που είχε ζητήσει να τοποθετηθεί στην Καλαμάτα από όπου με τακτικές εξορμήσεις κατέγραψε όλα σχεδόν τα μνημεία της Έξω Μάνης. Δεν υπήρξε κατασκευή σε χωριό ή σε βουνό που να μην το επισκέφθηκε, που να μην το κατέγραψε και που να μην εισηγήθηκε την  προστασία του ή την συντήρησή του. Ανάμεσά τους το χωριό μας και η ευρύτερη περιοχή του.

       Μία εβδομάδα πριν τον θάνατό του τον επισκέφθηκα στο γραφείο του, στο λυόμενο της οδού Θουκυδίδου στην Καλαμάτα. Ζητούσα στοιχεία για το εκκλησάκι Πέτρου και Παύλου στον άγιο Νίκω. Προθυμοποιήθηκε  και αμέσως μου έφερε τον φάκελο με τα στοιχεία από την επίσκεψή του. Τον άνοιξε και άρχισε να μου δείχνει φωτογραφίες, σχέδια, προτάσεις, απόψεις και αποφάσεις.

     Κατ’ αρχήν μου παρέδωσε φωτοτυπία από την επίσημη δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως με τον χαρακτηρισμό του ιερού ναού σαν «Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο». Ακολούθως από την συζήτηση που έγινε μεταξύ μας κατέγραψα της κυριότερες απόψεις του. «Το όλο συγκρότημα ανάγεται στους μεταβυζαντινούς χρόνους..» αναφέρει η απόφαση και τον παρακάλεσα να γίνει πιο συγκεκριμένος. «Γύρω στον 11^ο αιώνα» μου είπε. Κύρια στοιχεία των συμπερασμάτων του ήταν ο τρόπος κατασκευής της βασικής δομής, τα υλικά (τα πρωτογενή), τα εμφανή θεμέλια κτίσματος στα ανατολικά του ναού και  τρεις μαρμάρινες εγχάρακτες μακρόστενες πλάκες (γλυπτά) τις οποίες είχε και φωτογραφίσει ιδιαιτέρως. (Δύο από αυτά τα κομμάτια τα είχα δει, και μαζί με τους Κυριάκο και Πέτρο Νικολαρέα τοποθετήσαμε στο ιερό προς φύλαξη).

         Εκείνη την εποχή είχε αρχίσει ο δρόμος να ανεβαίνει την πλαγιά, ο Καλλίμαχος το είχε δει, και μου εκμυστηρεύτηκε ότι δεν συμφωνούσε με αυτού του είδους την «πρόοδο». Κυρίως στήριζε τις αντιρρήσεις του στην αλλοίωση του περιβάλλοντος και στην πιθανότητα να γίνουν αλλαγές που θα αλλάξουν τη φυσιογνωμία των κτισμάτων κυρίως όμως της στέρνας που πιθανολογούσε ότι μπορεί να γκρεμιστεί, αν ο δρόμος κατέληγε στην κορυφή. 

      Παράλληλα με τις αναφορές του στον ναό στον Αγ. Νίκω με ενημέρωσε για την απόφαση του ΥΠ.ΠΟ.  από 20.9.1994 που χαρακτηρίζει τον ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο κοιμητήριο «ως οικοδόμημα που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία με ζώνη προστασίας 10 μ. γύρω του».

      Εν κατακλείδι ας μου επιτραπεί στο παρόν σημείωμα να εκφράσω κάποιες προτάσεις για την προστασία των δύο προαναφερόμενων μνημείων του χωριού μας.

  Για το ναό στο κοιμητήριο όλοι γνωρίζουμε ότι είναι στη περιοχή που πρωτοκατοικήθηκε από τους πρώτους Πολιανίτες. Θα πρέπει να ζητήσουμε την αρωγή της Αρχαιολογικής υπηρεσίας ώστε να αφαιρεθεί από τους τοίχους του εκκλησιδίου ο ασβέστης και να αποκαλυφθούν οι τοιχογραφίες. Επίσης στον περιβάλλοντα του κοιμητηρίου χώρο γνωρίζετε ότι υπάρχουν σημάδια για την προαναφερόμενη πρώτη οίκηση. Ας διατηρηθούν.

       Για το ναό στον Άγιο Νίκω θεωρώ, και με βάση την εμπειρία της  επίσκεψής μου το 2001, ότι πρέπει να προστατευθεί, από τα βαριά τροχοφόρα και τους κραδασμούς που προκαλούν, το πλάτωμα και κατ’ επέκταση η ΣΤΕΡΝΑ, να μεταφερθούν οι τρεις μακρόστενες πλάκες (αν υπάρχουν ακόμη) στο χωριό μας για φύλαξη, να διατηρηθεί η καθαριότητα στον δρόμο που οδηγεί στη κορυφή (3 πλαστικά τελλάρα, καμιά 10ρια πλαστικές σακούλες, τσιγαροπακέτα, πλαστικά ποτήρια και πιάτα μέτρησα και δεν ξέρω πόσα θα μετρήσατε εσείς που ανεβήκατε και φέτος), να απαγορευθεί το κυνήγι γιατί προσφέρουμε τους λαγούς και τις πέρδικες στο πιάτο των Καλαματιανών και να ελέγχεται η προσπέλαση αγνώστων τροχοφόρων που πολύ πιθανόν να ψάχνουν για ερημικούς και αφύλακτους τόπους για τα απόβλητά τους (θυμηθείτε το τι βρήκαν πριν δύο χρόνια έξω από το χωριό τους κοντά στη Θεσσαλονίκη κάποιοι χωρικοί όπως επίσης και τις συμβουλές της Greenpeace προς τους κατοίκους των απομονωμένων χωριών).

      Επειδή το κύριο θέμα μου είναι ο αείμνηστος Καλλίμαχος Αντωνάκος από τη Μηλέα σας στέλνω τις αποφάσεις του ΥΠΠΟ που μου έδωσε για τα μνημεία του χωριού μας, ως επίσης και τον αποχαιρετισμό  στο ξόδι του της τότε Γενικής Γραμματέως του ΥΠΠΟ κ. Λίνας Μενδώνη, και παρακαλώ να θεωρηθούν αναπόσπαστο κομμάτι του σημειώματός μου.-

Υ.Γ.   Πριν τρία τεύχη ώ!!!!! Τι σύμπτωση. Στην τελευταία σελίδα διάβασα για το ενδιαφέρον!!!!!! της Cosmote για το βουνό μας και την κεραία της. Όπως και για τα σκουπίδια θα γίνω μάντης κακών. Θα δούμε την κεραία τους ξαφνικά πάνω στο βουνό και θα απορούμε. Όλοι  «αυτοί» θεωρούν την ύπαιθρο και τα χωριά της «ξέφραγο αμπέλι».-

Χρήστος Ν. Ζερίτης

20.7.2002

Καλαμάτα