ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΩΝ Ο ΜΕΤΑΝΟΕΙΤΕ

Ο ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΩΝ Ο «ΜΕΤΑΝΟΕΙΤΕ» ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

             ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΩΝ ΤΗΣ ΕΞΩ ΜΑΝΗΣ

             Ο όσιος Νίκων ο Μετανοείτε. Ψηφιδωτό στη μονή οσίου Λουκά Βοιωτίας.         

Ο  όσιος Νίκων ο «Μετανοείτε»ο πολιούχος της Σπάρτης,είναι μορφή της περασμένης  χιλιετίας,του οποίου η ζωή και η δράση είναι μεταξύ του θρύλου και της πραγματικότητος. Το 1998 συμπληρώνονται 1000 χρόνια από το θάνατό του, βάσει της παλαιοτέρας των απόψεων,διότι νεώτερες και εγκυρότερες απόψεις θεωρούν έτος θανάτου του Οσίου το 1005, αλλά η μνήμη του παραμένει τόσο ζωντανή στην περιοχή των χωριών της Μάνης Αγ.Νίκων (Πολιάνα),Λαγκάδα, Χοτάσια,Κουτήφαρι και Θαλάμαι(Σβίνα),ώστε οι σημερινοί κάτοικοι που μιλούν για τη ζωή του,να εκφράζονται με τόση οικειότητα και βεβαιότητα  σαν  να  έζησε πριν 50-100 χρόνια και να ήτανε συχωριανός τους και φίλος τους.Πιστεύουν ακράδαντα ότι ο όσιος Νίκων έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του,πέθανε και θάφτηκε στα βουνά της περιοχής από την οποία προέρχεται η παράδοση που θα ακολουθήσει.

         Η διήγηση προέρχεται από την γιαγιά μου Ευτυχία Κατσαρέα,, κάτοικο του χωριού ΄Αγιος Νίκων, 88 ετών σήμερα .

         «΄Ηταν τότε τα δύσκολα χρόνια.Ο άντρας μου είχε σκοτωθεί,όλα τα υπάρχοντα μας τα είχαν πάρει,κινδύνευε η ζωή των παιδιών μου και η δική μου.Οι περισσότεροι συχωριανοί μας είχαν φύγει για το Γύθειο.Με συμβούλευαν να φύγω και γώ.Αποβραδύς είπα στις κοπέλλες να μαζέψουν τα ρούχα να φτιάξουν ένα μπόγο και πρωί-πρωί θα φεύγαμε και μεις.΄Ολη  τη νύχτα  δεν   κοιμήθηκα.Σκεφτόμουνα.Τι θα κάναμε εκεί που θα πηγαίναμε; Τι   θα γινόμαστε; Να φύγουμε ή όχι; Μεγάλη ευθύνη.΄Ημουν κάτι από ξύπνιο και μισοκοιμισμένη όταν ένοιωσα ένα χέρι να μ’ ακουμπά στον ώμο.Φοβήθηκα.Γύρισα.Δίπλα μου ήταν. "Μη φύγεις Ευτυχία" μου είπε."Μείνε στο χωριό". Μεγάλη η χάρη του.Μας έσωσε ο άγιος Νίκως.΄Οσοι φύγανε δυστυχήσανε,παιδεύτηκαν και σαν γύρισαν πίσω βρήκαν τα σπίτια τους ρημαδιό.Εμείς μείναμε,υποφέραμε,αλλά ζήσαμε και,αλήθεια σου λέω,μας λυπήθηκαν και δεν μας πείραξαν πάλι.

         Από τότε που ήρθε στη Μάνη βοηθάει όλους όσους τον πιστεύουν.Για μας είναι προστάτης,φίλος,συγγενής.Εδώ που πατάμε,πατούσε.Με τις πέτρες που χτίζουμε τις απαντές μας έχτιζε και αυτός.Τα μονοπάτια που περπατάμε,περπατούσε,Από την ίδια στέρνα στον άγιο Νίκω που πίνουμε νερό στη χάρη του,έπινε και αυτός.

         Την ιστορία του μου την είπε η γιαγιά μου και ο πατέρας μου.Θα στην ειπώ και γω παιδί μου να την μάθεις. 

         Ο άγιός μας έφτασε με καίκι στο Καραβοστάσι,αποκάτω από το Οίτυλο.Στην αρχή έμεινε σ’ένα μεγάλο βράχο,κοντά στο χωριό,εκεί στη ρίζα του.Ο βράχος ήτανε μέχρι τότε που η ΜΟΜΑ  άνοιξε το δρόμο Οίτυλο-Αερόπολη.Προσπάθησε να κάνει χριστιανούς τους κατοίκους εκεί γύρω,αλλά εκείνοι σκληροί άνθρωποι τον διώξανε.Πήγε στη Χοτάσια,κει στα βράχια,στις σπηλιές στο Τριμέσι.΄Εμεινε καιρό και προσπαθούσε,αλλά οι άνθρωποι τότε ήταν δύσκολοι και τον διώξανε.΄Εφυγε και από κει,ανέβηκε πιο πάνω από τη Χοτάσια.Στη ρίζα του βουνού μας έχτισε το εκκλησάκι των Τριών Ιεραρχών.Αργότερα έφτιαξε το μοναστήρι και χρόνια πολλά μετά γλύτωσε τα κτίσματά του από την γκρεμίλα της Μεγάλης Πέτρας,που πέρασε από πάνω τους και σταμάτησε δίπλα τους.

         Πόσο να έμεινε εκεί.Δεν ξέρω.Γύριζε παντού και μίλαγε για τον Χριστό μας.Το βουνό μας ήταν το καλύτερο μέρος να μείνει.Καλόγηρος ήτανε.Λίγο πιο κάτω από την κορυφή,στις Παγανές,είναι ένα σπηλιακούνι.Το μονοπάτι δύσκολο μα αυτός πήγαινε και είχε την ησυχία του.Μια μικρή γιστέρνα κράταγε το νερό της βροχής και έπινε.Μερικοί από το χωριό που τολμήσανε να πάνε λένε πως έχει ζωγραφιές από τον ΄Αγιο.΄Ηταν γεροντάκι όμως.Μπορούσε να πηγαινοέρχεται σε κείνη την αγριάδα;΄Ετσι, ακριβώς στη κορυφή,κει που πάμε στη χάρη του,έχτισε το εκκλησάκι του αγιού Πετριού.Από κει έβλεπε όλη τη Μάνη.Στο δρόμο για τα βουνά της Ζίζαλης,στο διάσελο,έχτισε τον Προφ.Ηλία της Λαγκάδας.ΕΚΕΙ ΠΕΘΑΝΕ  ΕΚΕΙ ΤΟΝ ΘΑΨΑΝΕ ΚΑΙ ΕΚΕΙ ΤΟΝ ΒΡΗΚΑΝΕ.Θα σου πω μετά όμως γι αυτό.

         Ο ΄Αγιος είχε ένα  αδερφό.Το Δήμο.Επειδή οι γονείς τους ήταν γέροι και κόντευαν να πεθάνουν  ο Δήμος έμαθε ότι ο Νίκων ήταν στη Μάνη και ήρθε να τον πάρει να δει του γονείς του.Αυτός όμως δεν ήθελε να φύγει.Θα τους δω ύστερα από λίγα χρόνια ,έλεγε στο Δήμο.΄Οχι μόνο δεν έφυγε αλλά κράτησε και τον Δήμο να τον βοηθάει.Ο Δήμος έμεινε, παντρεύτηκε στη Σβίνα και εκεί έμεινε γιατί τότε ήταν πολλοί Οβραίοι  και τους έδιωξε,όπως έκανε και ο ΄Οσιος  στη Σπάρτη.Ο Δήμος ήταν καλός και όμορφος και τον λέγανε Δημάγγελο  (άγγελο για την ομορφιά).Οι Δημαγγελέοι της Σβίνας και της Τραχήλας είναι απόγονοί του.

         Ο ΄Αγιός μας πέθανε πολύ γέρος.΄Ηταν πολύ κουρασμένος από τις ταλαιπωρίες και τα ταξίδια.Ο κόσμος όμως τον θυμότανε , τον αγαπούσε και τον πίστευε.

        ΄Όταν τρείς Λαγκαδιωτοπούλες ανέβηκαν στη Κάλιασκα και δεν βρήκαν τα πρόβατά τους,προχώρησαν στο δάσος πιο πάνω για να τα βρουν.Μία από αυτές δεν έβλεπε καλά και περπατούσε με δυσκολία.Οι άλλες βιαζόντουσαν γιατί νύχτωνε και την άφησαν ξοπίσω μόνη της.Αυτή κουρασμένη και φοβισμένη κάθησε στη ρίζα ενός δέντρου για να τις περιμένει.΄Εβαλε τα χέρια της  στο χώμα και τότε....αιστάνθηκε νερό να κυλά δίπλα της.Πήρε λίγο να πλύνει τα μούτρα της και μόλις σκουπίστηκε έβλεπε καθαρά γύρω της.Σήκωσε τα μάτια στον ουρανό και τότε είδε στη κορφή του δέντρου που καθόταν ένα σταυρό.Πίστεψε ότι κα΄ποιο θαύμα είχε γίνει και άρχισε να φωνάζει τις φιλενάδες της νάρθουν.Μόλις τις βρήκε τους είπε τα νέα και όλες έτρεξαν στη Λαγκάδα να  τα  πούν.

         Είπαν τα καθέκαστα και οι πιο θρήσκοι από το χωριό πήγαν πάλι στο βουνό στο σημείο που είχαν ειπεί οι κοπέλλες.Βρήκαν πράγματι το σταυρό πάνω στο δέντρο.Το νόμισαν σημάδι θεικό και έσκαψαν εκεί κοντά.Βρήκαν δύο σκελετούς και τους πήραν στη Λαγκάδα,αφού ήταν σίγουροι πως ο ένας ήταν του Αγίου.Ειδοποίησαν το Δεσπότη και του είπαν τα καθέκαστα.Πως όμως θα βρίσκανε ποια οστά ήταν του Νίκωνα;

         Το ίδιο βράδυ,την ώρα που κοιμόταν η  κοπέλλα που είχε βρεί το φως της στο βουνό,την πλησίασαν κρατώντας τα κρανία από τους δύο σκελετούς.΄Όταν της έβαλαν κοντά τον ένα αυτή φώναξε ¨¨ φύγε Νίκω ,φύγ娨 και έτσι βεβαιωθήκανε ποιανού  ήταν ο ένας σκελετός.Ο άλλος μάλλον ήταν του υπηρέτη του.Πήραν τα οστά του Αγίου και τα έβαλαν σε μια λάρνακα.

         Μετά από χρόνια μαθεύτηκε στο Πόντο ότι είχαν βρεθεί τα οστά του συντοπίτη τους Αγίου.΄Εστειλαν λοιπόν ένα καράβι να τα πάρει και να τα πάει πίσω στο τόπο που είχε γεννηθεί.Το καράβι  άραξε στη Τραχήλα και ο καπετάνιος του πήγε στη Λαγκάδα  και ζήτησε τα οστά.Αυτοί αρνήθηκαν στην αρχή να του τα δώσουν,μα όταν τους είπε ότι θα τους έδινε στάρι που είχε στα αμπάρια του,οι φτωνοί Μανιάτες δέχτηκαν την ανταλλαγή.Ο Πόντιος καπετάνιος με το ιερό φορτίο του ξεκίνησε το ταξίδι της επιστροφής.Μόλις βγήκε από το λιμάνι της Τραχήλας σηκωθήκανε τα κύματα βουνά.Γύρισε πίσω στο λιμάνι.Μόλις μπήκε στη Τραχήλα η κακοσύνη σταμάτησε.΄Οσες φορές προσπάθησε να φύγει το ίδιο γινότανε.Βουνό η θάλασσα.Κατάλαβε ότι ο ΄Αγιος ¨¨ δεν ήθελε ¨¨ να φύγει.Ο καπετάνιος έκανε το σταυρό του και ζήτησε από τον ΄Αγιο να τον βοηθήσει να πάει στη Καλαμάτα να χρυσώσει τη λάρνακά του και θα την έφερνε πίσω.΄Ετσι και έγινε.Κράτησε την υπόσχεσή του και έφερε ξανά τα οστά στη Λαγκάδα όπου βρίσκονται μέχρι και σήμερα και έτσι ο ΄Αγιος είναι εδώ κοντά μας και μας προστατεύει γιατί μας αγάπησε, όπως αγάπησε και το τόπο μας.»

          ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΣΙΟ ΝΙΚΩΝΑ

1.   Βοκοτόπουλος Π.  Παρατηρήσεις στη λεγόμενη Βασιλική του αγίου Νίκωνος

              Πρακτικά Α Διεθνούς Συνεδρίου Πελοπ/κων Σπουδών Α 1976-1978  σελ. 273-285

 2.  Γαλανόπουλος Μ.  Βίος, πολιτεία,εικονογραφία,θαύματα και ασματική ακολουθία του  Οσίου   και θεοφόρου πατρός ημών Νίκωνος του Μετανοείτε,1933             

3.     Γριτσόπουλος  Τ.   Νίκων ο Μετανοείτε.Το πλούσιο έργον του στη Πελοπόννησο.

   Ιθώμη τεύχος 35-36.4.  Δρανδάκης Ν.  Εικονογραφία του Οσίου Νίκωνος.Πελοποννησιακά 5(1962) σελ.306-319.

 5.  Κυριαζόπουλος Ι.   Ο ΄Οσιος Νίκων ο Μετανοείτε,1963

 6. Λαμψίδης Οδ.  Η προβληματική περί την έρευναν του βίου του Οσίου Νίκωνος.

               Λακωνικαί Σπουδαί 4 (1979) σελ.99-104

7.  Λαμψίδης Οδ.   Ο εκ Πόντου ΄Οσιος Νίκων ο Μετανοείτε

              Επιτροπή Ποντιακών Μελετών.Αθήνα 1982.

8.  Λάμπρος Σπ.   Ο βίος Νίκωνος του Μετανοείτε.Νέος Ελληνομνήμων 3/1906,σελ.129-228.

9.  Λάμπρος Σπ.   Ο Βαρβερινός κώδιξ του Οσίου Νίκωνος του Μετανοείτε

              Νέος Ελληνομνήμων 5/1908 σελ.301-304.

10. Μέξης Δ.  Ο εκχριστιανισμός της Μάνης και ο ΄Οσιος Νίκων ο  Μετανοείτε.

                 Μάνη και Μανιάτες,σελ.128-156.

11. Νικολαρέας Κυρ.  Οσιος Νίκωνας ο Μετανοείτε ( ο  βίος και τα έργα του).Αθήνα 1995.

                                                                                         ΧΡΗΣΤΟΣ ΝΙΚ. ΖΕΡΙΤΗΣ

                                                                                            ΚΑΛΑΜΑΤΑ 26.11.97