ΜΑΘΗΤΟΛΟΓΙΟΝ ΠΟΛΙΑΝΑΣ

ΜΑΘΗΤΟΛΟΓΙΟΝ ΠΟΛΙΑΝΑΣ

από 1939-40   έως 1945-47

         Πριν 5 χρόνια, με την ίδρυση των Γενικών Αρχείων του Κράτους Παράρτημα Καλαμάτας, διαπίστωσα την ύπαρξη Μαθητολογίων των σχολείων της επαρχίας Καλαμάτας. Με συγκίνηση βρήκα ότι μεταξύ τους ήταν και αυτό του Αγίου Νίκωνος. Με την ευγενική  βοήθεια της υπεύθυνης κ. Μηλίτση-Νίκα, μπόρεσα και φωτογράφισα το βιβλίο. Παράλληλα, και πριν ένα χρόνο, το έβγαλα και φωτοτυπία. Πρόκειται για ένα βιβλίο 42Χ30, με 48 σελίδες περιεχόμενα, με χειρόγραφες σημειώσεις για την παρουσία μαθητών από την Πολιάνα και την γύρω περιοχή, στο Δημοτικό Σχολείο της Πολιάνας.

          Όταν πήρα το πρωτότυπο βιβλίο και το άνοιξα, η μυρωδιά του παλαιού, των αλλοτινών χρόνων που το χωριό μας ήταν γεμάτο παιδιά, και το ότι μέσα σε αυτό ήταν γραμμένα τα ονόματα αγαπημένων μου προσώπων, με έκαναν να δακρύσω. Ναι, εκείνη τη στιγμή συνειδητοποίησα ότι την ιστορία ενός τόπου δεν την αποτελούν μόνο τα ιστορικά γεγονότα, οι παραδόσεις και τα μνημεία του, αλλά κυρίως οι απλοί άνθρωποι που έζησαν σε αυτό και περισσότερο τα παιδιά, που σε δύσκολα χρόνια προσπάθησαν να μορφωθούν. Και όταν λέμε παιδιά, εννοούμε τρυφερές  ηλικίες από 6 μέχρι 12 χρόνων, που ανεξάρτητα από την οικονομική και οικογενειακή τους κατάσταση, μόχθησαν στα ίδια θρανία και στις ίδιες αίθουσες να γεμίσουν το μυαλουδάκι τους με γνώσεις, σε μια περίοδο που για την πατρίδα μας και τους ανθρώπους της το μέλλον ήταν αβέβαιο.

         Διαβάζοντας προσεκτικά τις σελίδες και μελετώντας τα στοιχεία βγαίνουν ορισμένα συμπεράσματα. Θα ήθελα απόψε μαζί σας να τα αναφέρω, και ας μεταφερθούμε νοερά πίσω στα χρόνια 1939 μέχρι το 1947, όπου σε μια πατρίδα σχεδόν κατεστραμμένη, υπάρχουν γενναίοι δάσκαλοι που διδάσκουν και ακόμη γενναιότερα παιδιά που διδάσκονται αψηφώντας τον πόλεμο.

1.     Τα  επώνυμα που υπάρχουν και σήμερα υπήρχαν και τότε : Αρκουδέας, Πετροπουλέας, Παναγέας, Ανδροβιτσανέας, Κατσαρέας, Νικολαρέας, Καράμπελας, Κολλάρης, Μωρακέας, Δραγωνέας. Από άλλα χωριά της περιοχής είχαν έρθει Λυμπερέας από Οίτυλο,  Καλαρούτη από το Ν. Οίτυλο, Βοιδάκος, Σαξιώνης και Μπατσινίλας από Χοτάσια.

2.     Ενδιαφέρον έχουν τα επαγγέλματα του πατέρα όπως τα έγραφαν οι δάσκαλοι : Ιερέας, παντοπώλης, κτηματίας, νοσοκόμος, αξιωματικός, αγροφύλακας, υπάλληλος, φύλαξ φυλακών, ιεροδιάκων, φύλαξ πυριτιδοποιείου, δημοδιδάσκαλος, επαρχιακός ταχυδρόμος, αρτεργάτης, υπάλληλος μονοπωλείου, συνταξιούχος, ναυτικός, διευθυντής μονοπωλείου, γεωργός, μυλωθρός, πυροσβέστης, εργάτης, ράπτης, υποδηματοποιός, χωροφύλαξ. Ιδιαίτερη αξία έχουν οι ενδείξεις  ΑΝΑΠΗΡΟΣ και ΟΡΦΑΝΟΣ που μετά το 1943 απαντώνται  αρκετές φορές.

3.     Τόποι γεννήσεως : Από τα παιδιά που φοιτούσαν η πλειοψηφία είχαν γεννηθεί στη Πολιάνα. Παρουσιάζονται όμως και άλλοι τόποι γεννήσεως όπως, Αθήνα, Χοτάσια, Χίος, Οίτυλο, Τραχήλα, Πλάτσα, Σελίνιτσα, και Ν. Οίτυλο.

4.     Δημοτολόγιο : Αναγράφεται ο αριθμός του δημοτολογίου του καθενός. Δεν γνωρίζω σε ποιο δημοτολόγιο εγγράφοντο τότε. Νομίζω του χωριού μας. Ελπίζω τα δημοτολόγια να έχουν μεταφερθεί στο δήμο Λεύκτρου και να υπάρχουν.         Είναι ένα σημαντικό ντοκουμέντο και θα σας πρότεινα να φωτοτυπηθούν και να υπάρχουν στο αρχείο του συλλόγου.

5.     Έτος γεννήσεως-ηλικία : Στη χρονιά εγγραφής 1939-40 τη μεγαλύτερη ηλικία που βρίσκουμε είναι γεννηθέντες το 1926 δηλαδή θα πήγαιναν στη Έκτη τάξη για δεύτερη χρονιά.

6.     Διάρκεια εγγραφών : Οι εγγραφές τότε εγίνοντο από 15 Σεπτεμβρίου μέχρι τις 20 Οκτωβρίου.

7.     Χρόνια παραμονής στην ίδια τάξη : Υπάρχουν οι ενδείξεις Μονοετής, Διετής ή Τριετής. Δείχνουν τα χρόνια παραμονής στην ίδια τάξη. Οι Μονοετείς ήταν αυτοί που θα φοιτούσαν για πρώτη φορά στη τάξη. Διετείς ήταν αυτοί που θα φοιτούσαν για δεύτερη (δεν ήταν ασυνήθιστο) και οι Τριετείς αυτοί που θα φοιτούσαν για τρίτη (σπάνια εμφανίζεται). Μάλιστα βρήκα συγγενικό μου πρόσωπο με λάθος έτος γέννησης (κατά 4 χρόνια μεγαλύτερο) και με την ένδειξη τριετής.

8.     Υπηρετήσαντες δάσκαλοι :

Στις 17 Ιουνίου 1940 υπογράφει ο Π.Σ. Κατσαρέας

   «   15 Δεκεμβρίου 1941  «             «           «

   «   20          «         1942  «             «           «

   «   15  Ιουνίου       1943  «             «           «

   «   15  Απριλίου    1945  «             «           «

   «   17  Οκτωβρίου 1946  «       δασκάλα Φαρατοπούλου ;;;;; (δυσανάγνωστη)   

   «   17 Φεβρουαρίου 1946 «        Κ. Κατσαρέας

Σημειώσεις άξιες λόγου : Θα αναφέρω τρεις χαρακτηριστικές σημειώσεις που δείχνουν το κλίμα εκείνων των εποχών.

α) Σχολικόν έτος 1943-1944 θεωρείται απολεσθέν δια διαταγής του 2^ου Υπουργείου 41470/2071-44.

β) Εν Αγίω Νικώνι σήμερον την 20^ην του μηνός Ιανουαρίου 1946 και εν τω Δημοτικώ Σχολείω η κάτωθι υπογεγραμμένη διδασκάλισσα Σταυρούλα Κωστάκου, κατόπιν της υπ΄αριθ. 146/23.1.1946 εντολής του Επιθεωρητού Μεσσηνίας, υπέβαλον εις κατακτήριον εξέτασιν τους ανωτέρω αναφερόμενους μαθητάς μεθ΄ ο συνέταξα τον κατωτέρω πίνακα αποτελεσμάτων………….

γ) Αι εγγραφαί των ανωτέρω μαθητών ενεργήθησαν κατόπιν της υπ΄ αριθ. 878/8.6.48 δ/γης του Επιθεωρητού Καλαμών δια το σχολικόν έτος 1947-1948 υπό του Δ/ντου του Δημοτικού Σχολείου Τραχήλας, των μαθητών διδαχθέντων κατ΄ ιδίαν.    17 Ιουνίου 1948  ο Δ/ντης   Α. Δραγωνέας.

         Αγαπητοί συχωριανοί και φίλοι. Ο ποιητής μας Γ. Σεφέρης είπε ότι «αν αφήνουμε το παρελθόν και χάνεται είναι σα να χάνεται ένα κομμάτι από το μέλλον». Πιστεύω, φαντάζομαι το ίδιο και σεις, ότι η αναπόληση και η έρευνα του παρελθόντος δεν πρέπει να γίνεται μόνο για μουσειακούς και συναισθηματικούς λόγους. Κυρίως πρέπει να γίνεται διότι το παρελθόν διδάσκει και φρονιματίζει. Αλλά, στη συγκεκριμένη περίπτωση, για να θυμηθούμε τους παλαιότερους συχωριανούς μας, πιστεύω ότι πολλοί από αυτούς βρίσκονται ανάμεσά μας, για να τιμήσουμε τις προσπάθειές τους για μόρφωση και για να αναπολήσουμε, εκείνες τις δύσκολες εποχές, την προσφορά των δασκάλων.

         Με συγκίνηση φέρνω στο μυαλό μου ένα πολύ αγαπημένο μου πρόσωπο, την θεία μου τη Γιώτα, που δεν είναι ανάμεσά μας. Την βρήκα πολλές φορές γραμμένη στο βιβλίο και δυστυχώς δεν κατόρθωσε να μάθει όσα γράμματα ήθελε και μπορούσε γιατί οι δουλειές που έπεσαν στις παιδικές πλάτες της ήταν πολλές. Την ίδια συγκίνηση νιώθω για την μητέρα μου και την θεία μου τη Βούλα, γιατί και αυτές πρόσφεραν πολλά στο ορφανεμένο σπίτι τους με αποτέλεσμα να μην προχωρήσουν όσο ήθελαν.

         Ευχαριστώ τον σεβαστό μου κ. Νίκωνα Αρκουδέα για την εκτίμηση που τρέφει στο πρόσωπό μου και στην οικογένειά μου και διότι μου έδωσε την έναυσμα να ασχοληθώ με το θέμα και να σας ανοίξω απόψε εδώ την καρδιά μου. Στο τέλος θα του παραδώσω αντίγραφο από το «Μαθητολόγιο» για το αρχείο του συλλόγου. Επίσης ευχαριστώ τον κ. Π. Μπαζίγο ο οποίος σαν οργανωτής της αποψινής βραδιάς  δέχτηκε να συμμετέχω. Ακόμα ευχαριστώ και εσάς που παρευρίσκεστε εδώ και με τιμάτε με την υπομονή σας, όπως και όλους τους συχωριανούς μας, παρόντες και απόντες, οι οποίοι από μικρό παιδάκι μέχρι σήμερα με τιμούν με την αγάπη τους, την εκτίμησή τους και τη φιλία τους.-

Καλή αντάμωση και του χρόνου εδώ

Πολιάνα 12.8.2003

Χρήστος Ν. Ζερίτης