ΓΕΥΜΑ ΣΤΟΝ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ
ΦΙΛΟΡΩΣΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΔΥΤΙΚΟΙ. Η ΔΙΕΝΕΞΗ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.
ΧΟΛΕΡΑ ΚΑΙ ΚΟΡΟΝΟΪΟΣ. Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΩΣ ΣΥΜΠΤΩΣΗ.
Έγραφε η
Φιλοδυτική εφημερίδα «Αθηνά»[1]:
«Το προαναγγελθέν συμπόσιον του
στρατηγού Καλέργη εγένετο χθες εις τη Ακρόπολιν δι’ όλης της επισημότητος. Οι
συνδαιτημόνες ήσαν έως 250 ών οι πλείστοι αξιωματικοί του εν Πειραιεί Γαλλικού
και Αγγλικού στρατού. Οι λοιποί ήσαν αξιωματικοί του Ελληνικού στρατού. Το
γεύμα ήρξατο ακριβώς την τετάρτην ώραν και ετελείωσε την δεκάτην ώραν της
νυκτός, παιανιζούσης της Ελληνικής στρατιωτικής Μουσικής. Ποτέ συμπόσιον δεν
εγένετο δια μεγαλειτέρας ευταξίας και ησυχίας. Τα φαγητά, οι οίνοι, τα
γλυκύσματα, εν ενί λόγω άπαντα τα εδέσματα υπήρχον εκλεκτά και σπάνια. Ο
στρατηγός Καλέργης φέρων την επίσημόν του στολήν εκάθητο εν μέσω και περί αυτόν
άπασα η χορεία των προσκεκλημένων. Ουδείς των υπουργών ή άλλων πολιτικών υπήρχε
προσκεκλημένος, και ο λόγος φυσικός, διότι το συμπόσιον ήτο στρατιωτικόν. Αλλά
παρευρέθησαν εις αυτό ο πρέσβης της Αγγλίας μετά της οικογενείας του, ο υπουργός
εσωτερικών, ο νομάρχης Αττικής και Βοιωτίας, ο διευθυντής της Διοικητικής
Αστυνομίας Αθηνών και Πειραιώς, ο γενικός γραμματεύς της νομαρχίας και διάφοροι
επίσημοι πολίται μετά των οικογενειών των. Η Δημαρχία προσήνεγκε 1.000 οκάδας
δαδίου δια τους φανούς, οίτινες την νύκτα εφώτιζον άπασαν την πόλιν του Κέκρωπος.
Η Ελληνική σημαία δε από πρωίας εκυμάτιζεν επί του Παρθενώνος. Με ευχαρίστησίν
μας δε είδομεν ότι δια του συμποσίου τούτου οι αξιωματικοί του ημετέρου στρατού συναδελφώθησαν στενώτατα
μετά των Αγγλογάλλων αξιωματικών, μεθ’ ών κατήλθον εις την πόλιν και
συνδιασκέδασαν εις τα καφφενεία της πρωτευούσης».
Μελετώντας τα διαθέσιμα στοιχεία για την ανάπτυξη του εν επικεφαλίδι θέματος, διαπίστωσα πως το ζήτημα της χρήσεως του Μνημείου ως χώρος συμποσίου είχε πολλούς παραμέτρους και κατ’ επέκταση το θέμα των εσωτερικών ελληνικών εμφυλίων και διενέξεων είναι φαινόμενο διαχρονικό. Εδώ συγκροτείται το θέμα του διαχωρισμού μεταξύ Φιλοδυτικών και Φιλορώσων Ελλήνων, το οποίο το 1854 ήταν στο απόγειό του, όπως και σήμερα με το Ουκρανικό ζήτημα.
Εισαγωγή στο θέμα
Η Ρωσία αποβλέποντας στο να έχει
ελεύθερη πρόσβαση και έξοδο στην ανατολική Μεσόγειο θάλασσα βρισκόταν σε διαρκή
αντιπαράθεση με την Οθωμανική αυτοκρατορία και με αφορμή το ζήτημα της
κυριότητος του Παναγίου Τάφου, μεταξύ Ορθοδόξων και Καθολικών, άρχισε πόλεμος
μεταξύ Ρωσίας και Οθωμανικής αυτοκρατορίας το Νοέμβριο του 1853. Η Ρωσία ζήτησε
τη στήριξη των ομόθρησκων κρατών της βαλκανικής και οι Οθωμανοί συμμάχησαν με
Άγγλους, Γάλλους, Αυστριακούς και Πρώσους δημιουργώντας έναν ευρύτερο
αντιρωσικό συνασπισμό.
Ο ανταγωνισμός Ρωσίας –
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είχε δημιουργήσει μεγάλη συγκίνηση στους Έλληνες, που
διέβλεπαν ότι η διένεξη αυτή ίσως να βοηθούσε τα φιλόδοξα Ελληνικά όνειρα για
την πραγμάτωση της «Μεγάλης Ιδέας». Η θρησκευτική διάσταση του
ζητήματος, οι προαιώνιοι θρύλοι για την λύτρωση του Ελληνισμού από το «ξανθό
γένος» αλλά και οι Ρωσικές ανεπίσημες παροτρύνσεις είχαν ενθουσιάσει και κινητοποιήσει
ένα μεγάλο τμήμα της Ελληνικής κοινής γνώμης. Τις ελπίδες αυτές και τον λαϊκό
πόθο για Εθνική αποκατάσταση ενστερνιζόταν πριν από όλους ο Βασιλιάς Όθων και η Βασίλισσα Αμαλία, οι οποίοι φρόντιζαν να συγκεντρωθούν
χρήματα με μυστικούς εράνους ανάμεσα στους πλούσιους Έλληνες εμπόρους της
Μασσαλίας, της Βιέννης και της Τεργέστης για να αγοραστούν όπλα και πολεμοφόδια
για να χρησιμοποιηθούν σε μια πιθανή εξέγερση. Η αρθρογραφία του Αθηναϊκού
Τύπου ήταν εξαιρετικά φιλοπόλεμη και επιθετική έναντι των Τούρκων.
Ξεκίνησε επανάσταση στην Θεσσαλία, στην Ήπειρο και τη Μακεδονία με σκοπό την
απελευθέρωση των ελληνικών εδαφών. Έλληνες αξιωματικοί παραιτήθηκαν από τον
στρατό και εντάχθηκαν στα επαναστατικά κινήματα. Πολλοί εθελοντές από την
Ελλάδα και τις Παραδουνάβιες περιοχές συνέστησαν την Ελληνική Λεγεώνα, με
επικεφαλής τον αξιωματικό Πάνο Κορωναίο και εντάχθηκαν στον ρωσικό στρατό.
Η Πύλη έδωσε διάβημα στην
Ελληνική Κυβέρνηση απαιτώντας να σταματήσει την στήριξη των Ρώσων. Ύστερα από
πολλές διεργασίες η Κυβέρνηση του Κριεζή με την υποστήριξη του Όθωνα και της
Αμαλίας αντέδρασε δυναμικά στις απειλές των Τούρκων και ετοιμάστηκε να κηρύξει
επίσημα τον πόλεμο κατά των Τούρκων. Οι πρεσβευτές της Γαλλίας και της Αγγλίας
απειλούσαν με τελεσίγραφα και είχαν αποφασίσει την εκθρόνιση του Όθωνα. Οι
κυβερνήσεις της Πρωσσίας και της Αυστρίας συμβούλευαν τον Όθωνα να παραμείνει
ουδέτερος. Αφού διαπίστωναν πως ο Όθωνας είχε αποφασίσει να πολεμήσει και να
τεθεί επικεφαλής του στρατού, έκαναν πράξη τις απειλές τους. Οι δυνάμεις της
Αγγλίας και της Γαλλίας με πλοία τους κατέλαβαν το λιμάνι του Πειραιά στις 13
Μαΐου 1854 και με εκπροσώπους τους επέδωσαν στο Όθωνα τελεσίγραφο για να
αλλάξει την πολιτική του με την υποστήριξη της Ρωσίας.
[2]Ναυτικός-αποκλεισμός-εις-τον-Πειραιά-το-1854-Αγγλογαλλικά-πλοία.-Γκραβούρα-της-εποχής
«[3]Την
ίδια στιγμή, ο Γαλλικός στρατός κατοχής με 3.500 άνδρες υπό τον ναύαρχο Tinan
(Marie Charles Adelbert Le Barbier de Tinan), προσπάθησε να ταπεινώσει τον
Όθωνα κάνοντας συνεχώς επιδεικτικές παρελάσεις από τον Πειραιά ως τα ανάκτορα.
Αλλά δεν περιορίστηκε μόνο σε περιπάτους. Μετά από διαταγή του Tinan, Γάλλοι
στρατιώτες μετέβησαν στα γραφεία της εφημερίδας «Αιών» και αφού κατέστρεψαν το
τυπογραφείο της, απήγαγαν τον διευθυντή της εφημερίδας και διαπρεπές στέλεχος
του Ρωσικού κόμματος Ιωάννη
Φιλήμωνα. Επίσης ο Tinan ζήτησε και πέτυχε την τιμωρία του
Κωνσταντίνου Λεβίδη αρχισυντάκτη της εφημερίδας «Ελπίς», ενώ επέβαλλε σε πολλές
περιπτώσεις την μετάθεση αξιωματικών και δικαστικών που δεν ήταν αρεστοί στην
ηγεσία του στρατού κατοχής». Ο Όθων και η Κυβέρνηση υποχώρησαν, ο
πρωθυπουργός Κριεζής παραιτήθηκε και ανέλαβε ο αγγλόφιλος Αλέξανδρος
Μαυροκορδάτος για να εφαρμόσει την πολιτική της ουδετερότητος. «[4]Το νέο υπουργικό
συμβούλιο που ανέλαβε καθήκοντα στις 16 Μαΐου είχε ως πρωθυπουργό και υπουργό Οικονομικών
τον Μαυροκορδάτο και ως ισχυρούς υπουργούς τον Ρήγα Παλαμίδη (Εσωτερικών), τον Δημήτριο Καλλέργη (Στρατιωτικών),
τον Π. Αργυρόπουλο (Εξωτερικών)
και τον Δ. Καλλιγά (Δικαιοσύνης). Η κυβέρνηση αυτή
ονομάστηκε εύλογα από την κοινή γνώμη της εποχής ως «Υπουργείο Κατοχής».
Ο Μαυροκορδάτος που είχε οριστεί πρωθυπουργός βρισκόταν στην
Γαλλία και ανέλαβε τα καθήκοντα του στην Αθήνα μόλις στις 9 Ιουλίου,
αναπληρούμενος ως τότε από τον Κωνσταντίνο Κανάρη. Μέχρι την
έλευση Μαυροκορδάτου στην Αθήνα, ο Όθων
κινδύνεψε με εκθρόνιση από τον πανίσχυρο υπουργό στρατιωτικών Καλλέργη, ο
οποίος είχε μεταβληθεί σε τυρρανίσκο, διαφήμιζε δημοσίως τις στενές σχέσεις του
με τα κατοχικά Γαλλικά στρατεύματα, ενώ είχε παύσει ακόμη και τους υπασπιστές
του Έλληνα Βασιλιά».
Ένα μήνα μετά, και ενώ Έλληνες επαναστάτες πολεμούσαν και
έχυναν το αίμα τους στη Θεσσαλία, στην Ήπειρο και στη Μακεδονία, ενώ η
λειτουργία της Κυβερνήσεως βρισκόταν υπό τον ασφυκτικό έλεγχο των Κατοχικών
δυνάμεων, συνέβη ένα περιστατικό που χώρισε πάλι τους Έλληνες. Οι φιλορώσοι εξεμάνησαν και οι φιλοδυτικοί
πανηγύριζαν.
Από τον υπουργό Στρατιωτικών Δημήτριο
Καλλέργη οργανώθηκε δείπνο στις Κατοχικές δυνάμεις πάνω στην Ακρόπολη και στον
σηκό του Παρθενώνα.
Έγραψε η Φιλορωσική εφημερίδα «Αιών»[5]
ανακοινώνοντας το δείπνο:
«Εν των Παρθενώνι της Ακροπόλεως Αθηνών
δίδεται παρά του Υπουργού των Στρατιωτικών συμπόσιον και διασκέδασις προς τους
Αξιωματικούς του εν Πειραιεί Γαλλικού και Αγγλικού στρατού. Αι προς τούτο
παρασκευαί γίνονται μετά σπουδής. Το συμπόσιον αυτό θεωρείται ως εφαρμογή της
από 2 Ιουνίου εγκυκλίου του αυτού Υπουργού, κηρύσσοντος προς απάσας τας
Στρατιωτικάς Αρχάς, ότι κύριον έργον της πολιτικής του Υπουργείου, του οποίου
αποτελεί μέρος, είναι «να ελκύση υπέρ
της Ελλάδος την συμπάθειαν και την υπόληψιν όλων ανεξαιρέτως των μεγάλων της
Ευρώπης Δυνάμεων». Ούτω συνεπές θεωρείται παρά πάσιν, ότι και οι Αγγλογάλλοι
Αξιωματικοί θέλουσι δώσει συμπόσιον άλλο εν Πειραιεί, ή αλλαχού, υπέρ των
Αξιωματικών του Ελληνικού στρατού, όπως ζωπυρωθώσιν αι αμοιβαίαι συμπάθειαι,
αίτινες δεν υπήρχον τόσω ευάρεστοι από της κατοχής της 14 Μαΐου….».
Ο «Αιών»
πάλι επικρίνει[6]
σφοδρότατα, με βάση τις πολιτικές φιλορωσικές και θρησκευτικές απόψεις του, και
πάλι, την παραμονή του συμποσίου:
«Αύριον γίνεται στο συμπόσιον εν τω
Παρθενώνι της Ακροπόλεως. Έπρεπεν, ώστε επί της ξενικής κατοχής να προσγίνη
μεθ’ όσων άλλων ύβρεων της εθνικής τιμής και η βεβήλωσις αύτη των λειψάνων των
προγόνων ημών· έπρεπεν, ώστε τινές εξ ημών να δειχθώσι και των Τούρκων
χειρότεροι, κραιπαλούντες και μεθύοντες εν τόπω, όπου άλλοτε οι πρόγονοι ημών
ελάτρευον τον Θεόν των, εν τόπω, όστις εισέτι φέρει τας αγίας εικόνας του ναού
της Αγίας Σοφίας (Γνωστόν ότι εις τας αρχάς του Χριστιανισμού μετεσχηματίσθη ο
Παρθενών εις ναόν της Αγίας Σοφίας, και σώζονται έτι αι εικόνες). Έπρεπεν, ώστε
Έλληνες λεγόμενοι να συμποσιάσωσιν εν τόπω, τον οποίον αυτόν οι Τούρκοι εσεβάσθησαν, διότι και αυτοί τόπον
προσκυνήσεως του Θεού αυτών τον εξέλεξαν, οικοδομήσαντες τζαμίον εν αυτώ. Αλλά
ποίαν περί ημών ιδέαν θέλουσι συλλάβει οι Άγγλοι αξιωματικοί και οι Γάλλοι,
βλέποντες ημάς τους Έλληνας, συνευωχούντας μετ΄αυτών εν τόπω, τον οποίον ελήστευσαν,
και τα στολίσματά του εισέτι κρατούσιν εις τας πόλεις των; Και όμως γίνεται και
το άτοπον αυτό εις συμπλήρωσιν τόσων άλλων, και μάλιστα παρ’ ανθρώπων
κομπαζόντων επί παιδεία και αρετή και πανελληνισμώ. Ώ διαφθορά! Αλλ’ η
περίστασις αύτη, λέγουσιν οι βεβηλούντες τον Παρθενώνα, θέλει συνδέσει τον
Ελληνικόν στρατόν μετά των Αγγλογάλλων. Αμφιβάλλομεν εις το αποτέλεσμα τούτο,
διότι ούτε τους Έλληνας αξιωματικούς, ούτε τους Αγγλογάλλους αξιωματικούς
θεωρούμεν ούτως επιπολαίους, ώστε να φιλιωθώσι δι’ οίνων και εν τραπέζη, ουδέ
την τοιαύτην φιλίαν, εάν το συμποσιάζειν ήναι φιλία, δυνάμεθα να θεωρήσωμεν
σπουδαίαν και αξιοπρεπή. Μολοντούτο η περίστασις αύτη μας δίδει αφορμήν να
πιστεύσωμεν, ότι ο κ. Καλλέργης, αποπειρώμενος σήμερον την συμφιλίωσιν των Ελλήνων
και Αγγλογάλλων αξιωματικών, θέλει προβή και εις σπουδαιοτέρας συμφιλιώσεις.
Εάν πιστεύσωμεν τον εκ Παρισίων ανταποκριτήν της Βελγικής Ανεξαρτησίας,
γράφοντα «7. Ιουνίου. Ο στρατηγός Καλλέργης δύναται να καταστή η αφορμή της
ενώσεως των δύο θρησκειών (της Καττόλικης και της Ορθοδόξου) αίτινες διαιρούσι
(!!!) την πατρίδα του, όπως εγένετο αφορμή τη ενώσεως του Βασιλέως του και του
Αυτοκράτορος Ναπολέοντος», παράδοξον δεν είναι το να ίδωμεν αυτόν προτείνοντα
και πραγματοποιούντα καμίαν λειτανείαν Καπουτσίνων και Ελλήνων ιερέων. Αλλά δεν
θέλει παραπονεθή η Τουρκική Πόρτα, και μάλιστα, ότε το νομισματόσημον της
Αγγλογαλλοτουρκικής συμμαχλιας πρωτίστην διακριτικήν επιγραφήν φέρει:
«Καττολικισμός, Προτεσταντισμός, Ισλαμισμός;». Μη γελώσιν οι αναγιγνώσκοντες τα
τοιαύτα. Μεθ’ όσα έγειναν, ό,τι σήμερον υποπτεύομεν, είναι μηδέν και ελάχιστον
εις τους οφθαλμούς των ξενικών καθαρμάτων πάσης ποιότητος.
Αλλά τελευτώντες επί του προκειμένου,
ενθυμούμεθα έν γεγονός, ικανώς γελοίον. Όταν ο μέγας Ναπολέων έκαμεν ομοίας
φύσεως συμπόσιον αδελφότητος μεταξύ Γάλλων και Βενετών εν Βενετία, ευρέθη
τοιχοκολλημένη πονηρά εικών, παριστάνουσα χήναν, γουρούναν, Φλάρον και λέμβον·
οι δε αστείοι θεαταί Βανετοί, ονομάζοντες έκαστον αντικείμενον της εικόνος δια
του ιδίου αυτού ονόματος, ανεγίγνωσκον : O che porca fratelanza! (ό έστι, ώ το γουρουνική αδελφότης!).
Τοιαύτη αστειότης δεν έχει βεβαίως κοινόν τι με τα εδώ γινόμενα, ως γέννημα
κεφαλής ξένης και άλλας αποβλέπουσα καταστάσεις».
Όλα αυτά ενώ το θέατρο των πολεμικών επιχειρήσεων του
ακήρυκτου πολέμου Ελλάδος-Τουρκίας, καλά κρατούσε στην Θεσσαλία και στην Ήπειρο,
με μάχες φοβερές και με εκατέρωθεν κινητοποιήσεις στρατευμάτων και τον
χριστιανικό πληθυσμό να υφίσταται τα πάνδεινα. Από την μια μεριά η Ελλάδα του
βασιλιά Όθωνα του πρωθυπουργού Κριεζή και την συμπαράσταση προσωπικοτήτων σαν
τους Σπυρομήλιο και Κίτσο Τζαβέλα, που είχε ξεκινήσει έναν απελευθερωτικό
πόλεμο από τις αρχές του 1854 στα σκλαβωμένα ακόμη εδάφη της, με αξιωματικούς
που κατέστρεψαν την καριέρα τους παραιτούμενοι από τον ελληνικό στρατό και
χιλιάδες εθελοντές που πίστεψαν στην απελευθέρωση των ελληνικών εδαφών και από
την άλλη μεριά οι Φιλοδυτικοί της Αθήνας, αξιωματικοί και πολιτικοί καριέρας
που προσπάθησαν να διασώσουν, όπως πίστευαν, την αξιοπιστία της χώρας και να
αποφύγει τις σκληρές κυρώσεις με τις οποίες την απειλούσαν οι Αγγλογαλλότουρκοι.
Ο δυναμικός «Αιών» επανέρχεται δριμύτερος, μετά το συμπόσιο
της 10ης Ιουνίου 1854. Με λεπτομερείς ειδήσεις προσπαθούσε να ενημερώσει τους
αναγνώστες του πως οι Αγγλογάλλοι κάθε άλλο παρά με φιλική διάθεση είχαν και
επί ίσοις όροις δέχθηκαν την συμμετοχή τους στο συμπόσιο πάνω στην Ακρόπολη και
μέσα στον Παρθενώνα. Έγραφε[7]
: «Από της ώρας 4μ.μ. της 10ης
Ιουνίου ήρχισε το εν τη Ακροπόλει συμπόσιον, και ετελείωσε περί την 10ην.
Οι προσκεκλημένοι ήσαν περί τους 200, συνιστάμενοι εκ των Αξιωματικών Άγγλων,
Γάλλων και Ελλήνων. Υπουργοί δεν υπήρχον, εκτός του Κ. Καλλέργη, χορηγού όντος
του συμποσίου, δια δαπάνης του Δημοσίου ταμείου. Ούτος συνοδευόμενος υπό του
επιτελείου του, συγκειμένου εκ των υπασπιστών του Ζιμπρακάκη και
Παναγιωτοπούλου, υπεδέχθη κατά την αναβάθραν των Προπυλαίων του Γάλλους
Ναύαρχον και Στρατηγόν. Επί της Ακροπόλεως και του Φιλοπάππου εκυμάτιζον τρεις
Ελληνικαί σημαίαι. Η εκτεταμένη τράπεζα υπό σκηνήν έκειτο επί του εμβαδού του
ναού του Παρθενώνος και έπειτα της Αγίας Σοφίας. Επί κεφαλής αυτής εκάθητο ο
Υπουργός Κ. Καλλέργης, δεξιά έχων τον Γάλλον στρατηγόν Μανιάν και αριστερόθεν
τον Γάλλον Ναύαρχον Βαρβιέρ Δε Τινάν· καθ’ ομάδα δε παρεκάθησαν οι Γάλλοι, οι
Άγγλοι και οι Έλληνες Αξιωματικοί. Καθ’ όλην αυτού την διάρκειαν ουδεμία υψώθη
πρόποσις δια την ακόλουθον αιτίαν.
Την προτεραίαν οι Κύριοι Πρέσβεις Ουάις και Ρουάν εζήτησαν την παραδοχήν
τεσσάρων προπόσεων: πρώτης υπέρ του Αυτοκράτορος των Γάλλων, δευτέρας υπέρ της
Βασιλίσσης της Αγγλίας, τρίτης υπέρ της τριπλής (Αγγλογαλλοτουρκικής) συμμαχίας
και τετάρτης υπέρ του εξευγενισμού της Ανατολής. Αλλά το Υπουργείον της 16 Μαΐου
συνελθόν, έλαβεν υπ’ όψιν την περί ής ο λόγος απαίτησιν των Πρέσβεων, και
εξέτασεν αυτήν κατά μήκος και βάθος, εύρεν, ότι, εάν δεν υψωθή πρόποσις υπέρ
του Βασιλέως Όθωνος και της Βασιλίσσης, εν τοις συμποσίοις, τα οποία εδόθησαν
προηγουμένως παρά των Πρεσβείων της Αγγλίας και της Γαλλίας, ο λόγος διέφερε,
διότι τα Πρεσβεία θεωρούνται γη Αγγλική και Γαλλική, εί και παρόντων και
συμποσιαζόντων των Υπουργών του Βασιλέως· αλλά, γινομένου συμποσίου εν Ελληνική
χώρα, πρέπει να προσδιορισθώσιν αι προπόσεις υπέρ του Βασιλέως ημών και της
Βασιλίσσης, υπέρ της ευημερίας της Ελλάδος και υπέρ του εν Πειραιεί
Αγγλογαλλικού στρατού. Ο Κ. Ρουάν εφάνη πεισθείς εις την παρατήρησιν ταύτην των
Υπουργών· αλλ’ ο Κ. Ουάιτ έμεινεν ακατάπειστος, και ούτω, προς αποφυγήν
σκανδάλου, συνεβιβάσθησαν τα διαφιλονεικούντα μέρη, εντολείς και εντολοδόχοι,
να μη γίνη ουδεμία πρόποσις. Τοιουτοτρόπως εν ησυχία μεγάλη διήνυσαν οι
συμποσιάζοντες, της Ελληνικής στρατιωτικής μουσικής παιανιζούσης».
Όμως η Φιλοδυτική εφημερίδα «Αθηνά» με δημοσίευμά της[8] διευκρινίζει πως από την έκθεση του Αρχαιοφύλακα εκείνης της περιόδου που επισκέφθηκε την Ακρόπολη μετά το συμπόσιο συμπεραίνεται πως δεν έγινε καμιά ζημιά. Αρχαιοφύλακας εκείνη την περίοδο ήταν ο Κυριακός Πιττάκης (1798-1863),
Κυριακός Πιττάκης
ο οποίος ήταν ο πρώτος μετά
την Απελευθέρωση και φημιζόταν για την τιμιότητα και αυστηρότητά του. (Για την
ιστορία, τον Πιττάκη διαδέχθηκε ο Παναγιώτης Ευστρατιάδης το 1864 και βοηθός
αυτού υπήρξε ο Ζήσης Σωτηρίου-ο οποίος το 1829 είχε εκδώσει έντυπο με περιγραφή
της ναυμαχίας στο Ναυαρίνο- με αρμοδιότητα φύλακας των αρχαιοτήτων της
Ακροπόλεως).
Ο αναγνώστης εύκολα διαπιστώνει την πολιτική θέση της εφημερίδος απέναντι στον Όθωνα και την κυβέρνησή του που με τον ακήρυκτο πόλεμο κατά των Τούρκων και την φιλορωσική πολιτική, είχαν φέρει τις Δυνάμεις της Δύσης ως εισβολείς στο λιμάνι του Πειραιά, ακολουθώντας την φιλοτουρκική πολιτική τους και μη συμμεριζόμενες την προσπάθεια ανακατάληψης ελληνικών εδαφών.
«Την παρελθούσαν Παρασκευήν μεταβάς εις
την Ακρόπολιν, όπου την προτεραίαν εγένετο το μέγα και λαμπρόν συμπόσιον του
στρατηγού Καλέργη, ό έφορος των Αρχαιοτήτων επιθεώρησεν ακριβώς όλα τα μέρη και
συνέταξεν έκθεσιν, την οποίαν διηύθυνεν εις το αρμόδιον υπουργείον· εκ δε της
εκθέσεως ταύτης εξάγεται ότι ουδεμία ζημία εγένετο, ως εφοβούντο και ως
έσπευσαν να κηρύξωσι διαπρυσίως εις άπαν το πλήρωμα του Ναπικού (σημ. Ναπαίους έβριζαν τους Ρωσόφιλους-Νάπας
ήταν το παρατσούκλι του Αυγουστίνου Καποδίστρια) σκυλολογίου, οι τον κώνωπα διυλίζοντες, την δε κάμηλον καταπίνοντες
Ουλαμάδες των Αθηνών. Απεναντίας ο Κ. έφορος των αρχαιοτήτων ομολογεί ότι
τοσαύτη τάξις επεκράτησε, τοσούτον σέβας ετήρησεν προς τα αρχαία λείψανα της
προγονικής μας δόξης οι Γάλλοι και οι Άγγλοι αξιωματικοί, ανήκοντες εις τας
ευγενεστέρας οικογενείας της Γαλλίας και
της Αγγλίας, των δύο τούτων κραταιών εθνών της οικουμένης, των οποίων την
σιδηράν χείρα αισθάνεται ήδη και αυτός ο Μονάρχης της Άρκτου, ώστε ουδέ λίθος,
ούτε τεμάχιον λίθου υπήρχε μετακινημένον, ενώ εκ περιεργείας ηδύνατο να γείνη
τούτο. Και η περίστασις λοιπόν αύτη δεικνύει, ότι ο συμμαχικός στρατός ήλθεν
ενταύθα ουχί να καταλύση αλλά να ανεγείρη την βασιλεία των νόμων τους οποίους
είχον βεβηλώσει οι αφωσιωμένοι· ήλθον ίνα εγκαθιδρύσουν την τάξιν αντί της
αναρχίας, η οποία μας είχε περικυκλώσει πανταχόθεν, και της οποίας της κεφαλήν
είχον ανυψώσει αυτοί οι σήμερον φωνάζοντες, διότι εξηράνθη η πηγή εξ ής έρρεεν
ο χρυσός και ο άργυρος. Ήλθον να σταματήσουν τον ρουν των καταχρήσεων και των
αγοροπωλησιών των συνειδήσεων, ήλθον να θέσουν τέρμα εις τα δεινά του τόπου, τα
οποία η μωρά κεφαλή των πεπτωκότων υπουργών και των όπισθεν αυτών κρυπτομένων
ξένων συμβούλων των εγέννησεν· ήλθον τέλος να εφαρμόσουν το Σύνταγμα, το οποίο
είχε καταντήσει χάρτης άγραφος και περίγελως των αφωσιωμένων και λοιπών
λυμεώνων της κοινωνίας».
Πριν την οργάνωση του συμποσίου μέσα στον Παρθενώνα, ο
υπουργός Στρατιωτικών Δημήτριος Καλλέργης είχε στείλει εγκύκλιο προς όλες τις
Στρατιωτικές Αρχές στις 2 Ιουνίου 1854, για να καθησυχάσει το Στράτευμα και να
διευκρινίσει πως δεν επρόκειτο για κατοχή της Ελλάδος από Ξένες δυνάμεις. Το
ίδιο είχε κάνει και ο υπουργός Εσωτερικών Ρήγας Παλαμίδης στέλνοντας εγκύκλιο
προς του Νομάρχες και του Επάρχους της χώρας.
Η εφημερίδα «Αιών» είχε «απειλήσει» πως θα δημοσίευε τις
εγκυκλίους, οι οποίες είχαν συγκεκριμένους αποδέκτες, και όντως το έκανε. Σε
πρωτοσέλιδό της[9], γράφει πως οι δύο
εγκύκλιοι «… το σύνολον και η μορφή αυτών έπρεπε να θεωρηθεί αναξία προσοχής·
όταν όμως μετά μεγαλητέρας αναγνώση τις προσοχής, ταύτας, ανακαλύπτει πνεύμα
και ιδέας, αίτινες βεβαίως δεν εγράφησαν υπό χειρός αληθούς ελληνικής…».
Ως επίλογο στην παρούσα μελέτη θα κατατεθεί η πρώτη εγκύκλιος του Υπουργείου Στρατιωτικών, η οποία απευθύνεται «Προς απάσας τας Στρατιωτικάς Αρχάς. Εχθροί τινές της δημοσίας τάξεως, υπηρετούντες συμφέροντα αντίθετα προς τα του Έθνους, διαδίδουσιν επιβούλως, ότι ο συμμαχικός στρατός, ο αποβιβασθείς εις Πειραιά, υποκρύπτει σκοπούς πολεμίους. Οφείλετε να εξελέγξετε τοιαύτα εθνοφόρα ψεύδη, και να εξηγήσητε καθαρώς εις τους υποδεεστέρους αξιωματικούς, και δι’ αυτών εις τους στρατιώτας, ότι αι Δυνάμεις της Αγγλίας και Γαλλίας, αι επιδαψιλεύσασαι τοσαύτα ευεργετήματα εις την Ελλάδα, την οποίαν ουδεμίαν στιγμήν έπαυσαν προστατεύουσαι, άλλο δεν προετέθησαν δια της αποστολής του στρατού των, ειμή να προφυλάξωσι τον τόπον ημών από τας δεινάς συνεπείας πολιτικής καταδικασθείσης ομοφώνως υπό της Ευρώπης. Υπό Ευρωπαϊκήν άρα έποψιν θεωρουμένου του ζητήματος, η παρουσία συμμαχικού στρατού, αντί να προσβάλη την ανεξαρτησίαν ημών, απ’ εναντίας θέλει συντελέσει εις το να καταστήση, εν μέσω του ανατολικού πολέμου, το Ελληνικόν κράτος εξωτερικώς απρόσβλητον. Αν άλλως είχεν, η τιμή ήθελεν με αποτρέψη από του να συμμεθέξω των δημοσίων πραγμάτων. Κύριον έργον της πολιτικής του Υπουργείου, του οποίου αποτελώ μέρος, είναι να ελκύση υπέρ της Ελλάδος την συμπάθειαν και την υπόληψιν όλων ανεξαιρέτως των μεγάλων της Ευρώπης Δυνάμεων. Δι’ αυτού και μόνον του τρόπου θέλομεν δυνηθή, και το παρόν να βελτιώσωμεν και το μέλλον να προετοιμάσωμεν. Ο μη αποδεχόμενος την σωτήριον ταύτην αρχήν, είναι πολέμιος της πατρίδος. Εν Αθήναις την 2 Ιουνίου 1854. Ο Υπουργός των Στρατιωτικών. Δ.ΚΑΛΛΕΡΓΗΣ».
Οι Αγγλογάλλοι έμειναν τρία χρόνια στην Ελλάδα ως στρατός
Κατοχής. Επειδή το κλίμα στον Πειραιά ήταν ανθυγιεινό ένα μεγάλο μέρος του
στρατού τους ανέβηκε στην Αθήνα και έμεναν σε στρατώνες στην σημερινή οδό
Πατησίων. Από το πλήρωμα ενός γαλλικού πλοίου μεταδόθηκε η επιδημία χολέρας που
κόστισε τη ζωή σε 3.000 περίπου κατοίκους. Οι κατοχικές δυνάμεις αποχώρησαν με
την ήττα των Ρώσων. Ο Μαυροκορδάτος έμεινε πρωθυπουργός μέχρι το 1855 και τον
διεδέχθη ο Δημήτριος Βούλγαρης.
[1]
Εφημερίδα Αθηνών «Αθηνά», φύλο της 11/6/1854.
[2] Πηγή : https://www.nectos.gr
[3] https://argolikivivliothiki.gr/2022/03/03/crimean-war-greek-involvement/
[4] Ό.π.
[5]
Εφημερίδα Αθηνών «Αιών» φύλο 5/6/1854.
[8]
Εφημερίδα Αθηνών «Αθηνά», φύλο της 14/6/1854.
[9]
Εφημερίδα Αθηνών «Αιών», φύλο της 16/6/1854.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου