Βράχμαν (Brachmann) Νικόλαος-Ένας Βαυαρός γιατρός στην Καλαμάτα του 19ου αιώνα

Ο ΙΑΤΡΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΒΡΑΧΜΑΝ ΕΠΙΛΕΚΤΟ ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ.  ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΥΝΤΟΠΙΤΗ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΞΥΛΟΔΑΡΜΟ ΤΟΥ.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΤΙΝΑ

Ο Νικόλαος Βράχμαν υπήρξε ένας σπουδαίος γιατρός της Καλαμάτας στα μέσα του 19^ου αιώνα. Η νεκρική του στήλη στο Κοιμητήριο της πόλης μας τράβηξε την προσοχή μου και καταθέτω στο αναγνωστικό κοινό το βιογραφικό του γραμμένο από τον σπουδαίο Μεσσήνιο ιστοριοδίφη Μίμη Φερέτο και δημοσιευμένο στις στήλες της εφημερίδος «Μεσσηνιακός Λόγος». Παράλληλα καταθέτω ολόκληρη την επιστολή του αγνώστου καλαματιανού (την οποίαν αναφέρει ο Μίμης Φερέτος αλλά δεν δημοσιεύει), με την οποίαν προτρέπει στον προπηλακισμό του για κάποιες πολιτικές θέσεις που ανέπτυξε αλλά και κάποιες επεξηγηματικές λεπτομέρειες του Βαυαρού γιατρού-αξιωματικού, ο οποίος ήρθε στην Ελλάδα το 1833 με τον Βαυαρικό στρατό που συνόδευσε τον βασιλιά Όθωνα, ενσωματώθηκε στην καλαματιανή κοινωνία και διέπρεψε με τον ανθρωπισμό του.

Φανταστική απεικόνιση της άφιξης του Όθωνα και των Βαυαρών του στο Ναύπλιο το 1833.

Α. ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΑΝΩΝΥΜΟΥ ΚΑΛΑΜΑΤΙΑΝΟΥ
«[1]ΚΑΛΑΜΑΙ 17 9μβρίου. Όλος ο κόσμος δέεται προς τον Ύψιστον Θεόν, όπως ενισχύση νικηφόρα τα όπλα του Μεγάλου Αυτοκράτορος Νικολάου κατά του βαρβάρου και σεσηπότος Μουσουλμανισμού.

Τσάρος Νικόλαος

Όλος ο κόσμος ελπίζει ήδη την απελευθέρωσιν της Εκκλησίας ημών και την σύστασιν Ελληνικής Αυοκρατορίας. Ο ενθουσιασμός, μεθ’ ού υποδέχθησαν το περί πολέμου Μανιφέστον, τα δάκρυα, όσα έχυσαν πάντες, ότε αναγινώσκετο αυτό και ενταύθα εις επήκοον κοινόν, ούτε περιγράφονται, ούτε ίσως πιστεύονται. Τι συνέβη όμως; Υπάρχει εδώ Βράχμαν τις, Ιατρός του στρατιωτικού θεραπευτηρίου των Καλαμών με μηνιαίον μισθόν δρ. 90. Πόθεν κατάγεται ούτος, εκ της Γερμανίας ή άλλου τόπου, και εις ποίαν ανήκει θρησκείαν, δεν γνωρίζεται. Γνωστόν είναι μόνον ότι ήλθεν εις την Ελλάδα με τον στρατόν της Βαβαρίας. Εις την Ελλάδα δε έλαβε το πρώτον γαλόνι και το δεύτερον, μετά δε το Σύνταγμα και το τρίτον διορισθείς και ιατρός, ως ανωτέρω. Αυτός ο άνθρωπος προχθές, εν ώ προέκειτο λόγος εν τινι καφφενείω περί του μανιφέστου του Αυτοκράτορος Νικολάου, ακούων όλους τους Έλληνας επαινούντες αυτό και ευχόμενους υπέρ του Αυτοκράτορος και των στρατών του, ετόλμησεν ενώπιον πάντων και εις ούτω δημόσιον τόπον να εξυβρίση δια των ατοποτέρων και σκληροτέρων ύβρεων ού μόνον τον Αυτοκράτορα και το μανιφέστον, αλλά και τον Σταυρόν και άπασαν την Ορθοδοξίαν, άνευ τινός συστολής. Οι τυχόντες εκεί του είπον κάμποσα. Βλέπων δε ούτος τα συνεπείας, οποίαι ήθελον είσθαι, προέλαβε και ανεχώρησε. Η περίστασις αύτη εγέννησε γενικήν αγανάκτησιν. Αι δε Αρχαί, εις άς έγιναν γνωστά πάντα, αγρόν ηγόρασαν, όχι δι’ άλλο, ειμή διότι ο ούτως υβριστής και αναιδέστατος άνθρωπος, εί και υπάλληλος εις την ελληνικήν υπηρεσίαν, είναι Βαβαρός.

Σ.Σ. Νομίζομεν, ότι οι πολίται των Καλαμών, αντί του να γράφωσι ήδη και να παραπονώνται δια των Εφημερίδων, ώφειλον κατά την αποτρόπαιον εκείνην σκηνήν να εκπληρώσωσιν ετοίμως το καθήκον εαυτών δια του είδους της λεγομένης συνοπτικής δίκης. Τι άλλως ήλπισαν από τας Αρχάς; ή τι ελπίζουσιν ήδη από τας Εφημερίδας; Όστις έχει την εσχάτην αυθάδειαν και κακίστην ανατροφήν του να εξυβρίζη δημοσία τα ιερώτερα, αλλόθρησκος μάλιστα ών και αλλογενής, ο τοιούτος αδιαφορεί εις τας επιθέσεις του Τύπου.

Μόνη η ραβδική επίθεσις σωφρονίζει και περιστέλλει τους τοιούτους».

Χιουμοριστική απεικόνιση της «προστασίας» που προσέφερε η Ρωσία στους Έλληνες

κατά τον 18^ο και 19^ο αιώνα (Αθήνα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη).

Από την έκδοση «Η Ελλάδα την εποχή του Όθωνα».

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΣΥΝΤΑΚΤΗ

-Το 1853 ξεκίνησε πόλεμος μεταξύ της Ρωσίας και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Οι Ρώσοι νίκησαν στην αρχή αλλά η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία ακολούθως μπήκαν στον πόλεμο στο πλευρό των Οθωμανών και το 1854 κατέλαβαν την ρωσική Κριμαία και πολιόρκησαν για ένα χρόνο περίπου τη Σεβαστούπολη. Τελικώς η Ρωσία ηττήθηκε. Ο Βράχμαν με την γερμανική καταγωγή του, ίσως να εκφράστηκε υπέρ της πολιτικής των δυτικών δυνάμεων (συμμάχων των Οθωμανών). Αυτό δημιούργησε αντιπαραθέσεις και έχθρες και ο καλαματιανός άγνωστος επιστολογράφος τον κατήγγειλε στην φιλορωσική εφημερίδα «Αιών». Για τα δεδομένα της εποχής δεν ξένιζε η προσφυγή σε «ραβδική επίθεση» εναντίον του Βράχμαν για να συνετιστεί.

Β. ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΕΩΣ ΤΟΥ ΒΡΑΧΜΑΝ

Είχε και συνέχεια η αήθης επίθεση στον διακεκριμένο γιατρό της Καλαμάτας διότι σε επόμενο φύλο[2] της ίδιας εφημερίδος, δημοσιεύονται δύο διαφορετικές ενυπόγραφες επιστολές από έγκριτους καλαματιανούς οι οποίοι πήραν το μέρος του Βράχμαν και δήλωσαν πως όσα έγραψε ο ανώνυμος καλαματιανός αποτελούν συκοφαντίες. Πρόκειται, όπως αποδεικνύεται από τα τρανταχτά καλαματιανά επώνυμα που υπογράφουν, για μία ιδιωτική συζήτηση, την οποίαν μάλλον έμαθε ο ανώνυμος συκοφάντης και δημιούργησε το όλον θέμα. Πάντως η διαφορά στα ονόματα που ήταν παρόντα στην ευπρεπή συζήτηση και στα ονόματα που υπογράφουν την επιστολή, ίσως να «δείχνει» και τον ανώνυμο συντάκτη του λιβελογραφήματος.

Η πρώτη υπογράφεται από τους Δ. ΑΛΒΑΝΑΚΗ, ΓΕΩΡΓΙΟ ΧΑ. ΘΕΟΔΩΡΟΥ, ΚΩΝΣΤ. ΚΟΥΤΣΟΜΗΤΟΠΟΥΛΟ (ενώ στην συζήτηση είχαν παρευρεθεί οι Γ. Χατσόπουλος, Νικολόπουλος, Κουτσομητόπουλος και Δ. Αλβανάκης) και γράφει :

«Την εν τω αριθ. 1412 της αξιοτίμου Εφημερίδος σας εκ Καλαμών αλληλογραφίαν της 17 φθίνοντος ήδη ανέγναμεν μετά μεγίστης απορίας, ως συκοφαντούσης άνδρα αξιοσέβαστον και πεφιλημένον τη πόλει, και γνωστόν τοις πάσι δια τε της συμπεριφοράς και του ήθους της ευγενείας. Ημείς, μάρτυρες αυτήκοοι των κατ’ εκείνην την περίστασιν λεχθέντων, καθήκον ημών νομίζομεν, χάριν της αληθείας και του δικαίου, να διαψεύσωμεν με τον επισημότερον τρόπον τα εκ Καλαμών γραφέντα, να βεβαιώσωμεν δε τους πάντας, ότι ο αρθρογράφος δεν έγραψεν αληθείας. Ο Κ. Ιατρός Βράχμαν, ουχί ως αναφέρει ο αρθρογράφος εν τω Καφφενείω και εν πυκνή συναθροίσει, αλλά προ του Φαρμακείου Κουτσομετοπούλου, παρόντων μόνον των Κ.Κ. Γ. Χατσοπούλου, Νικολοπούλου, Κουτσομετοπούλου Φαρμακοποιού, και Δ. Αλβανάκη Νομοϊατρού, εν κοινή συζητήσει περί των νέων της ημέρας, εξέφρασεν ευπρεπώς πολιτικάς δοξασίας, ουδεμίαν δε κατά Θρησκείας και κατά του Αυτοκράτορος των Ρωσσιών απετόλμησεν ύβριννή λόγον απρεπή. Ταύτα διαβεβαιούντες υπέρ της αληθείας, παρακαλούμεν τον Κ. Συντάκτην του Αιώνος, ίνα καταχωρίση την παρούσαν εις το προσεχές φύλλον της αξιοτίμου Εφημερίδος του.

Εν Καλάμαις, την 29 9μβρίου 1853.

Δ. ΑΛΒΑΝΑΚΗΣ, ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΧΑ. ΘΕΟΔΩΡΟΥ, ΚΩΝΣΤ. ΚΟΥΤΣΟΜΗΤΟΠΟΥΛΟΣ»

-Στο ίδιο φύλο της εφημερίδος ακόμα ένας καλαματιανός που υπογράφει ως Δ. ΚΟΥΤΙΦΑΡΗΣ παίρνει το μέρος του γιατρού Βράχμαν και αναφέρει τις αρετές του και την πολυσχιδή δράση του :

«… είναι καθαρόν ψεύδος, αποκύημα της νοσηρής φαντασίας τού αρθρογράφου, όστις ακαθέκτου φθόνου αίσθημα ενδομύχως υποτρέφων, γινώσκων δε την παρά πάσιν υπόληψιν του Κ. Βράχμαν και το κατά παν άλλο μέρος άτρωτον αυτής, κατέφυγεν εις την τετριμμένην και αναξίαν Έλληνος τακτικήν, επί σκοπόν να διαβάλη οχλαγωγικώς τον κατηγορούμενον. Ο Κ. Βράχμαν, τέκνον της σοφής Γερμανίας, εκπαιδευθείς την Ιατρικήν επιστήμην εις τα εγχώρια Πανεπιστήμια, ήλθεν εις την Ελλάδα, κινούμενος υπό μόνης  της προς την κλασικήν γην των Ιπποκρατών και των Πλατώνων συμπαθείας, την οποίαν εις πάσαν φιλόμουσον ψυχήν διεγείρει η γνώσις της προγονικής ημών ευκλείας. Αφ’ ότου επάτησε το έδαφος της πατρίδος μας, μέχρι σήμερον ουδέποτε επ’ ουδεμία περιστάσει έψευσε τα ευγενή αισθήματα, τα οποία φύσις αγαθή και ελευθέριος εις αυτόν αδιαλείπτως εμπνέουσι. Αφωσιωμένος αποκλειστικώς εις την επιστήμην, εξασκών το επάγγελμά του μετά εξόχου εμπειρίας και ικανότητος, φιλέλλην και φιλάνθρωπος, ακούραστος και ευπροσήγορος προς πάντας, είλκυσεν υπέρ αυτού δια των αρετών του τούτων και της ευκόσμου συμπεριφοράς του, την κοινήν ευγνωμοσύνην και εύνοιαν πανταχού όπου και αν διέτριψε. Εν όσω διετέλει εις την στρατιωτικήν υπηρεσίαν, επισκεπτόμενος προθύμως πάντα πολίτην, όστις επεκαλείτο την εκ της τέχνης συνδρομήν του, υπ’ ουδενός πώποτε εδέχθη αντιμισθίαν. Αφεθείς δε και εγκατασταθείς εις Καλάμας, εδείχθη αείποτε ο αυτός, προσφερόμενος πάντοτε με την χαρακτηρίζουσαν αυτόν φιλανθρωπίαν και αφιλοκέρδειαν, από μεν τους ευπόρους λαμβάνων μετρίαν και εκούσιον αντιμισθίαν προς εξοικονόμισιν των αναγκαίων, εις δε τους πτωχούς χορηγών πολλάκις και τα φάρμακα δωρεάν εξ ιδίων. Όθεν και εκτήσατο την γενικήν υπόληψιν μετά της μεγαλητέρας πελατείας, ού μόνον εντός της Μεσσηνίας, αλλά και εις άπασαν την Λακωνίαν και τας ομόρους επαρχίας, και τας θύρας του πολιορκούσι δι’ όλης της ημέρας πλήθος ενδεών νοσούντων, οίτινες ευρίσκουσι παρ’ αυτώ επιστημονικήν θεραπείαν και φιλάνθρωπον περιποίησιν, και το όνομά του ευλογείται από όλους τους επικαλεσθέντας την ιατρικήν συνδρομήν του…..».

                                              

Γ. Ο ΜΙΜΗΣ Η. ΦΕΡΕΤΟΣ (1908-2008) ΒΙΟΓΡΑΦΕΙ ΤΟΝ ΒΡΑΧΜΑΝ

Ο αείμνηστος ιστοριοδίφης Μίμης Φερέτος, του οποίου το Αρχείο κοσμεί τα Γενικά Αρχεία του Κράτους του Νομού Μεσσηνίας και το οποίο  περιέχει πληθώρα εγγράφων για ποικίλα θέματα Μεσσηνιακού ενδιαφέροντος, είχε γράψει[3] σε δύο συνέχειες στον «Μεσσηνιακό Λόγο» για τον γιατρό Νικόλαο Βράχμαν :

«Ένας από τους λίγους Βαβαρούς που διεκρίθηκαν για τα φιλελληνικά τους αισθήματα, π’ αγάπησαν σαν πραγματική πατρίδα τους την Ελλάδα και προσέφεραν πολύτιμες υπηρεσίες στο λαό,σε μια μάλιστα κρίσιμη για την υγεία εποχή, ήταν και ο γιατρός Νικόλαος Βράχμαν (Brachmann). Ο επιφανής αυτός επιστήμων και εξαιρετικός άνθρωπος εγεννήθη γύρω στο 1810. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του, ενεγράφη και παρακολούθησε την ιατρική. Ακολούθως κατετάγη στο στρατό και με ένα τμήμα που συνώδευσε τον Όθωνα στην Ελλάδα ήλθε και αυτός κι εγκαταστάθη στη χώρα μας. Στην Καλαμάτα για πρώτη φορά ήλθεν ο Βράχμαν στα 1837, όταν, ως στρατιωτικός γιατρός υπηρέτησε για λίγο στο τάγμα του μισέλληνα Φέδερ, όταν ο τελευταίος έφθασε στην Καλαμάτα και στην Μεσ. Μάνη για να επιβάλη την τάξη και τελικά αιματοκύλησε το λαό που είχε ξεσηκωθή κι ετοιμαζόταν για δεύτερο εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, τούτη τη φορά κατά των δήθεν «φίλων και προστατών» του Βαβαρών. Τα τάγματα του Φέδερ έκαμαν στην Καλαμάτα καταυλισμό στη σημερινή συνοικία της Φυτειάς, που τότε ήταν ελαιώνες και «φυτείαι» σταφιδαμπέλων της περίφημης Μπεκάκενας, κι από τις «φυτείες» αυτές έμεινε και το τοπωνύμιο».

Σημείωση : Στο σημείο αυτό καταθέτω αποδελτιωμένη είδηση από την εφημερίδα της Αθήνας «Η Φήμη»[4] στην οποία καταγράφεται ο ερχομός του συνταγματάρχου Φέδερ στην Καλαμάτα.

Στο 1838 με το από 27 Ιουνίου Β.Δ. μετετέθη από το 4^ο ελαφρό τάγμα πεζικού (ακροβολιστών) που είχε την έδρα του στη Μεθώνη (ΦΕΚ 30,16.7.1838, 152^α). Στη Μεθώνη ο Ν. Βράχμαν υπηρετούσε ως το 1840, ανέπτυξε δε σ’ αυτή πλούσια κοινωνική δράση και προσέφερε αληθινά πολύτιμες υπηρεσίες στο λαό της περιοχής, και ιδιαίτερα στα παιδιά που είχαν προσβληθή και υπέφεραν από μια σοβαρώτατη επιδημική αρρώστεια. «Ασθένεια μεγίστη, γράφει Αθηναϊκή εφημερίδα της εποχής, και κατ’ εξοχήν εις τα παιδιά υπάρχει εις Πύλον και Μεθώνην, αν δε δεν ήτο ο ιατρός του στρατιωτικού τάγματος κ. Βράχμαν, ήθελον αποθάνει πολλά». (Εφ. Αθην «Μέλισσα», φύλο 12/31.8.1840, 47^α). Κι ένας κάτοικος της ιστορικής Πύλου κρυπτόμενος υπό τα αρχικά Η.Π.Ε. γράφει σε άλλη αθηναϊκή εφημερίδα, κοντά στα άλλα για την ανθρωπιστική δράση του Βράχμαν και γενικά τις υπηρεσίες του στον Ελληνικό λαό : «Ο ιατρός κ. Μπράχμαν διατελών τω εν Μεθώνη σπισταθμεύοντι 5ω τάγματι των ακροβολιστών,

Παράταξη Βαυαρών στην πλατεία γυμνασίων στην Μεθώνη (Πίνακας του Λ. Κελνμπέργκερ)

Από την έκδοση «Η Ελλάδα την εποχή του Όθωνα».

δεικνύει την μεγαλυτέραν επιμέλειαν και δραστηριότητα εις το χρέος και εις όλους τους πάσχοντας, ως εκ το πλείστον δε τους πτωχούς απόρους τους οποίου, ενώ δεν απελαμβάνει τίποτε, τους περιποιείται καθ’ υπερβολήν εξοδεύνων και τ’ αναγκαιούντα δια την θεραπείαν των ιατρικών εξόδων του. Οι κάτοικοι της Πυλίας ευγνωμονούντες δια την διαγωγήν ταύτην του κ. Μπράχμαν του εκφράζουν απείρους ευχαριστήσεις, κατ’ εξαίρετον δε οι παρ’ αυτού θεραπευόμενοι. Τούτο έκαμον και τινα Δημοτικά συμβούλια, και δεν αμφιβάλλομεν ότι θέλουν πράξει ωσαύτως κι εκείνα τα οποία εγνώριζον εκ του πλησίον την φιλανθρωπίαν του και τον αξιότιμον χαρακτήρα του. Τοιαύτα αισθήματα έδειξαν προς τον ιατρόν τούτον και οι Καλάμιοι, ότε κατά το 1837 είχαν την τύχην να τον έχωσιν δι’ ολίγον καιρόν. Και δεν δύνανται να λησμονήσωσι δια παντός τας αγαθοεργίας του…» (Εφ. Αθ. «Αιών» 151-154/10.3.1840, σελ. 16β).

Στα 1842 ο Βράχμαν υπερετούσε ως γιατρός στο Βαβαρικό τάγμα πεζικού πεζικού στην Πάτρα. Τον επόμενο χρόνο, στα 1843, απεστρατεύθη, καίτοι νεώτατος, με το βαθμό του λοχαγού. Μετά την αποστρατεία του όμως δεν έφυγε από την Ελλάδα. Αντίθετα, διότι την είχε ειλικρινά αγαπήσει, προτίμησε να εγκατασταθεί μονίμως εδώ. Και διάλεξε την Καλαμάτα σαν μόνιμο τόπο εγκαταστάσεώς του στα 1843 (Εφ. Καλ. «Μεσσηνιακός Τύπος» 38/24.1.1884). Στη Μεσσηνιακή πρωτεύουσα τότε δεν υπήρχαν επιστήμονες γιατροί. Στην περίοδο του Αγώνος και ίσως πιο μπροστά υπήρχεν ένας ντόπιος επιστήμων ιατρός, Μάρκος Μπολανόπουλος, γόνος μιας παλιάς και αρχοντικής οικογένειας-εξέλιπε νομίζω από χρόνια στην Καλαμάτα- που είχε σπουδάσει στην Πάδοβα της Ιταλίας και εχρησιμοποιήθη κατά την Επανάστασι ως «ιατρός στρατοπέδων», αλλά μετά την Απελευθέρωση δεν εμφανίζεται στην Καλαμάτα. Υπήρχαν ακόμη μετά την Απελευθέρωση στην Καλαμάτα και άλλοι γιατροί,, όπως ο Θ. Ανδεάδης, ένας ονόματι Ιάκοβος Κορνήλιος-από τα Επτάνησα- ο Ζουμπούλης από τον Κάμπο Αβίας, ο Σκαρπαλέζος κι άλλοι-θα ασχοληθούμε άλλοτε με την Ιατρική στην Καλαμάτα στον περασμένο αιώνα-μα κανείς από αυτούς δεν ήταν επιστήμων. Ήσαν όλοι «εμπειρικοί», πρακτικοί γιατροί και «βοτανολόγοι».

Έτσι ο Βράχμαν μπόρεσε, όχι μόνο να επιβληθή επαγγελματικώς, καίτοι ξένος και μάλιστα Βαβαρός, αλλά να αναπτύξη πλούσια επιστημονική, κοινωνική, φιλολαϊκή-το σπουδαιότερο-δράσι και τάχιστα κατέκτησε την εκτίμησι, την συμπάθεια, αλλά και την ευγνωμοσύνη των κατοίκων.

Την θέσιν του στην Καλαμάτα ο Ν. Βράχμαν την εδραίωσε πιο πολύ στα 1856 όταν ενυμφεύθη την κόρην του σημαντικού προκρίτου και οπλαρχηγού του Αγώνος Παν. Τζάννε, Βαρβάρα, που ήταν αδελφή του Δημ. Παν. Τζάννε, βουλευτού τότε και πολλάκις μετά διαπρεπούς νομικού-είχε σπουδάσει σε Πανεπιστήμιο της Ιταλίας- αλλά και εξαιρετικού λογίου, ποιητού, και κοινωνικού και πνευματικού παράγοντος της Καλαμάτας.

Σημείωση: Για να νυμφευθή  Βαυαρός στρατιωτικός Ελληνίδα χρειαζόταν ειδική έγκριση από την Ορθόδοξη Ελληνική Εκκλησία παράλληλα με την έγκριση της Βασιλείας. Δείτε παρακάτω :

Εφημ. «Ανεξάρτητος» 1843 σελ.150

 Μετά από το γάμο αυτό, που φάνηκαν πιο πολύ τα φιλελληνικά αισθήματα του Βράχμαν, η αγάπη και η στοργή του λαού προς αυτόν εκορυφώθη. Έφθανε μέχρι λατρείας. Αλλά και ο Βράχμαν εγνώριζε να ανταποκρίνεται στα αισθήματά του. Πρωτοστατούσε σε κάθε κοινωνική κι’  εκπολιτιστική εκδήλωσι, αλλά και αγωνιζόταν για την δημιουργία πνευματικής κινήσεως στον τόπο. Το σπίτι του, εκεί κοντά στην Υπαπαντή, σωστό αρχοντικό, ήταν το επίκεντρο της κοινωνικής ζωής της Καλαμάτας.

«Ο οίκος του ιατρού Βράχμαν, έλεγε στον επικήδειο λόγο στο νεκρό του ο λόγιος και διαπρεπής τότε ιατρός Π. Λογοθέτης, ήτο και έσεται παροιμιώδης επί τη φιλοξενία, ήν παρείχε πάσιν τοις εντέλει και παντί ξένω. Ήτο ανοικτός. Εν αυτώ πολυτελή δείπνα εδίδοντο, εν αυτώ καθ’ εσπέραν οι άριστοι συνήρχοντο και τον χρόνον εις επιστημονικάς και πολιτικάς διαλέξεις κατέτριβον, εν αίς το ευγενές των οικοδεσποτών μετά του δαψιλούς και ευαρέστου ανθημιλλώντο. Τις εν ταύταις τυχώς, ή και αλλαχού εν ομίαις και εν αυτή τη καθημερινή τυχαία συναντήσει δεν αναπολεί του ιατρού Βράχμαντους ευφυείς και ευτραπέλους και διαφοροτρόπως εξηγουμένας απαντήσεις και παρεκβάσεις, προκαλούσας τους γέλωτας και την ευθυμίαν, καθιστώντας την συναναστροφήν αυτού απιζήτητον, φαιδράν και ευάρεστον, ώστε αι ώραι λίαν ταχέως γηθοσύνως να παρέρχονται…..». (Εφ. Καλ. «Μεσ. Τύπος» αρ.φ. 40/8.7.1884,3).

Μ’ όλη του όμως την αγαθή φήμη, την απέραντη καλωσύνη και την απλότητα των τρόπων, ο Βράχμαν έπεσε θύμα συκοφαντίας εξ αφορμής του εξής γεγονότος : Στα 1853 ο τότε Τσάρος της Ρωσίας Νικόλαος, που ήθελε να ασκήση πίεσι κατά της Τουρκίας, εξέδωκε ένα μανιφέστο στο οποίο απειλούσε εξόντωση του μουσουλμανισμού κι’ απελευθέρωση του χριστιανικού στοιχείου. Το μανιφέστο, όπως ήταν φυσικό, προκάλεσε σχόλια και συζητήσεις μεταξύ των Ελλήνων, που ενώ όλοι εξέφραζαν την ευγνωμοσύνην τους υπέρ  της «Αγίας Ρωσσίας», από την άλλη μεριά αμφέβαλλαν αν ο Τσάρος θα κρατούσε την υπόσχεσή του και θα επροχωρούσε στην εφαρμογή του σχεδίου του. Πάνω σε αυτό το θέμα εξέφρασε και ο Βράχμαν τη γνώμη του και την απαισιοδοξία του ως προς την δυνατότητα εφαρμογής της πολιτικής του Τσάρου κατά των Τούρκων. Και τότε κάποιος Καλαματιανός ξεσπάθωσε εναντίον του. Έγραψε χωρίς να το υπογράψη γράμμα στον «Αιώνα» στο οποίο κατήγγειλεν ότι ο Βράχμαν κατεφέρθη δρυμύτατα κατά του Τσάρου και ότι εξύβρισε, τάχα, και την ορθόδοξο Χριστιανική Θρησκεία. Η ανώνυμος και άνανδρη αυτή επίθεσι επροκάλεσε αγανάκτησι στην Καλαματιανή κοινωνία. Κι αμέσως ο γιατρός Δ. Αλβανάκης, τότε Νομοϊατρός Μεσσηνίας, ο φαρμακοποιός και παληός αγωνιστής Κων. Κουτσομητόπουλος και ο παληός Φιλικός και προύχων Γεωρ. Χατζηθεοδώρου, που μ’ αυτούς μόνο στο φαρμακείο είχε συζητήσει και σχολιάσει το θέμα ο Βράχμαν, που τότε υπηρετούσε στο «Θεραπευτήριο» Καλαμάτας, διέψευσαν με επιστολή τους στον «Αιώνα» την κατάπτυστη συκοφαντία και εξέφρασαν την κοινή εκτίμησι στον Βράχμαν «…άνδρα αξιοσέβαστον και περιλημένον τη πόλει και γνωστόν τοις πάσι δια τε της συμπεριφοράς και του ήθους της ευγενείας…».

Στο ίδιο φύλο του «Αιώνος» εδημοσίευσε μακρά επιστολή υπέρ του Ν. Βράχμαν και κατά του συκοφάντου του, ένας άλλος Καλαματιανός ο Δημ. Κουτήφαρης, που φαίνεται να ήταν και λόγιος. Ο Κουτήφαρης ανέτρεψε την κατηγορία κι’ εκάλεσε το συκοφάντη να υπογράψη με το όνομά του την κατηγορία κατά του Βράχμαν, αν μπορούσε. Κι έγραψεν κοντά στα άλλα ο Κουτήφαρης (Σημ. γράφοντος : ολόκληρη η επιστολή του είναι παραπάνω).

Από τον γάμο του με την Βαρβάρα Τζάνε ο Ν. Βράχμαν απέκτησε δύο κορίτσια. Την Πολυξένη, η οποία υπανδρεύθη στα 1870 τον Πρωτοδίκη Οθωναίο που υπηρετούσε τότε στην Καλαμάτα (Εφ. Καλ. «Αριστόδημος» φ. 39/29.11.1870,2) και την Φαίδρα η οποία τον Απρίλιο του 1884 υπανδρεύθη τον τότε νομομηχανικόν Μεσσηνίας Αντ. Πετσάλη. Το μυστήριο του γάμου αυτού, που απετέλεσε κοσμικό γεγονός για την Μεσσηνιακή πρωτεύουσα, ετέλεσε ο τότε Αρχιεπίσκοπος Μεσσηνίας Πανάρετος (Κωνσταντινίδης) και τους νυμφικούς στεφάνους αντήλλαξεν  ο τότε Πρόξενος της Γερμανίας και από τους σημαντικώτερους εμποροβιομηχανικούς παράγοντες του περασμένου αιώνα, πολύς Βίκτωρ Τζαν (Εφ. Καλ. «Μες. Τύπος» φ.30/29.4.1884,4). «Τη παρελθούσι Κυριακή, έγραφεν ο Μ.Τ, ετελέσθησαν εν τη οικία του αξιοσέβαστου και εντίμου ιατρού, εκ των εξοχωτέρων της πόλεως ημών κ. Νικολάου Βράχμαν, εν όλη τη επισημότητι και μεγαλοπρέπεια, χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου ημών, οι γάμοι της σεμνής, συμπαθητικής κα πλήρους χάριτος θυγατρός αυτού φαιδράς δεσποσύνης Φαίδρας μετά του καλλίστου ημών φίλου, νομομηχανικού Μεσσηνίας Αντ. Πετσάλη…».

Το 1879 ο Βράχμαν εδώρησε στην Βιβλιοθήκη της Βουλής την από του έτους 1858 σειράν της Γερμανικής «Εφημερίδος» και την οκτάτομη ιστορία του Πρόκες[5].

Ο Ν. Βράχμαν στα ιατρικά πιστοποιητικά που εξέδιδε για τους αρρώστους του υπέγραφε ως : «Δρ. Νικ. Βράχμαν, Βασιλικός στρατιωτικός επίατρος της τιμής». (Αρχ. Αγ. Εθν. Βιβ. φακ. Θ. Αδαμοπούλου πιστοποιητικό από 2 Νοεμβ.1846).

Στα 1881 ο Ν. Βράχμαν με το από 11 Φεβρ. Β.Δ. από Ιππότης του Αργυρού Σταυρού του Βασιλικού Τάγματος του Σωτήρος, προήχθη σε Ιππότην του Χρυσού Σταυρού «ένεκα της προς τους πάσχοντας ενδεείς αφιλοκερδούς συνδρομής του (ΦΕΚ 41/Μαΐου 1881, 268^α). Είχεν επίσης τιμηθεί με το παράσημον των Φιλελλήνων και έφερε τον βαθμό του επιτίμου λοχαγού του Ελληνικού Στρατού, ακόμη δε ήταν κα μέλος της Βαυαρικής Ακαδημίας των Επιστημών.

Ο Ν. Βράχμαν πέθανε σε ηλικία 74 ετών στην Καλαμάτα στις 22 Ιουνίου 1884 στις 5.10 το πρωί. Η κηδεία του έγινε πάνδημος. Όλη η Καλαμάτα την ακολούθησε. Κι έγραφε η καλαματιανή εφημερίδα «Μεσσηνιακός Τύπος», που εξέδιδεν ένας διαπρεπής νομικός και ικανώτατος και μαχητικώτατος δημοσιογράφος, ο Νικ. Ιωαν. Καραγιάννης. «Διανύσας τον βίον αυτού άπαντα εν ευημερία και ευποιία, ο Ν. Βράχμαν εφίκετο εις βαθύ γήρας τιμώμενος υπό των πολυειδώς ευεργετηθέντων συμπολιτών του και σεβόμενος παρά πάντων…την 5^η πρωινή ώρα της 22ας τρέχοντος μηνός εξεμέτρησε τον βίον είς των εξοχωτέρων ιατρών της πόλεως ημών, ο φιλάνθρωπος, μειλήχιοςτους τρόπους και γλυκύς, διακεκριμμένος γερμανός φιλέλλην, Έλλην πλέον ούτος, Νικόλαος Βράχμαν. Η κηδεία του τιμίου ανδρός ήν ως οίον τε επιβάλλουσα και μεγαλοπρεπής. Την 3 1/2μμ παρετάχθη συνεπεία διαταγής του ενθάδε φρουραρχείου επικήδειον στράτευμα εξ 100 περίπου ανδρών υπό την οικίαν του τεθνεώτος, τετιμημένου δια του χρυσού παρασήμου του Σωτήρος. Τα καταστήματα έκλεισαν, από τούτων δε και των εξωστών πλείστων οικιών είχον αναρτηθή μέλανα παραπετάσματα, μαρτύρια της ειλικρινούς λύπης και σεβασμού προς τον φιλάνθρωπον ιατρόν και ευγνωμοσύνης προς τον αληθή φιλέλληνα. Τας ταινίας του φερέτρου εκράτουν τιμής ένεκεν οι ιατροί Αλβανάκης, Χρυσοσπάθης, Περδικίδης, Λογοθέτης και Πανταζόπουλος. Εν τω ναώ των ιατρών ο κ. Λογοθέτης απήγγειλεν ισάξιον τω τεθνεώτι εύγλωττον επικήδειον, εξιστορίσας εν βραχεί τον βίον του εξόχου ιατρού, του φιλανθρώπου και φιλοτίμου Βράχμαν, του αγνού φιλέλληνος και αρίστου συζύγου, του φιλοστόργου πατρός και ακραιφνούς φίλου….» (Εφ. Καλ. «Μεσσην. Τύπος» 38/24.6.1884,4).

Επιτύμβια στήλη στον τάφο του στο νεκροταφείο της Καλαμάτας-που επιβάλλεται να διατηρηθή για την ιστορία της πόλεως-υπάρχει το ακόλουθο επίγραμμα:

«Από τους κόλπους της ξανθής ο Βράχμαν Σαξωνίας
Ασκληπιάδης έξοχος, φιλέλλην νεανίας
ποθήσας αύραν εύοσμον και φύσιν ζωογόνον
εδώ να ζήσης έσπευσες και ν’ αποθάνης μόνον.
Φιλόπατρις, φιλόδοξος, τύπος χρηστού πολίτου
τύπος συζύγου αγαθού, πατρός ανεκτιμήτου
παρέχων εις τους πάσχοντας ζωήν, υγεία, χρήμα
εδώ εις τούτο έστρωσε ν’ αναπαυθή το μνήμα.
Την μυρωμένην κόνιν του με σέβας χαιρετάται
εσβέσθη η αυταπάρνηση, η αρετή κοιμάται.

Το επίγραμμα είναι πολύ πιθανόν να έγραψεν ο γυναικάδελφός του Δημ. Π. Τζάννες, ο οποίος, όπως είναι γνωστόν, ήταν από τους καλύτερους λογίους της Καλαμάτας στον περασμένο αιώνα.

Στα 1894 η χήρα του Βράχμαν, Βαρβάρα, εδώρησε στη Βιβλιοθήκη του γυμνασίου Καλαμάτας την Ιατρική και εγκυκλοπαιδική βιβλιοθήκη του συζύγου της (Εφ. Καλ. «Φαραί», φ. 190/14.12.1899,3) και αρκετά από τα βιβλία του αυτά βρίσκονται στην Λαϊκή Βιβλιοθήκη Καλαμάτας, εκδωρεάς του γυμνασίου».

Τα Γ.Α.Κ. Αρχεία Νομού Μεσσηνίας σε σχετική έκδοσή[6] τους το 2018, αναφέρονται στα μνημεία του Κοιμητηρίου Καλαμάτας. Στη σελίδα 75 αναφέρονται στο μνημείο Νικολάου Βράχμαν :

«Νικόλαος Βράχμαν (Brachmann 1810-1884). Γερμανός γιατρός. Στην Ελλάδα ήρθε  με έ α τμήμα του Βαυαρικού στρατού που συνόδευσε τον Όθωνα. Στην Καλαμάτα εγκαταστάθηκε το 1843 . Εδώ νυμφεύθηκε το 1856 την κόρη του Καλαματιανού προκριτοαγωνιστή Παναγιώτη Τζάνε, Βαρβάρα. Διακρίθηκε για τα φιλελληνικά του αισθήματα και για τον ρόλο του στην πνευματική και πολιτιστικά ανάπτυξη  της πόλης.. Είχε τιμηθεί με το παράσημο των Φιλελλήνων και έφερε τον βαθμό του επιτίμου λοχαγού του Ελληνικού στρατού. Το 1881, προήχθη σε Ιππότη του Χρυσού Σταυρού, λόγω της φιλανθρωπίας του και της αφιλοκερδούς συνδρομής του προς τους πάσχοντες.

Το μνημείο  χαρακτηρίστηκε, το 2005, από το Υπουργείο Πολιτισμού ως έργο τέχνης. Πρόκειται για ανθεμωτή στήλη από πεντελικό μάρμαρο. Στο πρόσθιο τμήμα της σε τοξωτή γλυφή αποδίδεται τυπική κλασικιστική παράσταση σε έξεργο ανάγλυφο. Δεσπόζει η μορφή ενός ορθίου ολόσωμου γυμνού αγγέλου, στον τύπο του Πενθούντος Πνεύματος, που με βλέμμα  υψωμένο προς τον ουρανό στοχάζεται, στηριζόμενος σε ανεστραμμένη δάδα, που συμβολίζει το σβήσιμο της ζωής (θάνατο). Στην επιτύμβια στήλη αναγράφεται επίγραμμα».

Το νεκρικό ανάγλυφο του Ν. Βράχμαν σήμερα βρίσκεται στο Κοιμητήριο Καλαμάτας επί της κεντρικής οδού 30 μέτρα περίπου από την κεντρική είσοδό του.

  

---

[1] Εφημερίδα Αθηνών «Αιών», φύλο 1412 της 25/11/1853.

[2] Εφημερίδα Αθηνών «Αιών», φύλο 1415 της 5/12/1853.

[3] Εφημερίδα Καλαμάτας «Μεσσηνιακός Λόγος» της 3 & 17/3/1993

[4] Εφημερίδα Αθηνών «Η Φήμη», φύλο 33/1837.

[5] Άντον Πρόκες φον Όστεν. http://www.arxeion-politismou.gr/2020/03/prokes-fon-Osten-1821.html

[6] Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων-Γ.Α.Κ. Αρχεία Νομού Μεσσηνίας. «Τα γλυπτά  Μνημεία του Κοιμητηρίου Καλαμάτας αφηγούνται την ιστορία τους 1870-1940». Επιμέλεια Αναστασία Μηλίτση-Νίκα. Χορηγός ο Δήμος Καλαμάτας. Καλαμάτα 2018.