ΠΑΝΕΥΡΩΠΗ-ΙΔΕΑ ΤΗΣ ΕΝΩΜΕΝΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟ 1922 ΣΤΗ ΜΑΝΗ

                                                             ΠΑΝΕΥΡΩΠΗ

ΙΔΕΑ ΤΗΣ ΕΝΩΜΕΝΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟ 1922 ΣΤΗ ΜΑΝΗ

         Σκαλίζοντας τις  παιδικές μου μνήμες βρίσκω τον εαυτό μου να στέκει εκστατικός μπροστά από τα εικονοστάσια της Πολιάνας (σήμερα Άγιος Νίκων και ανήκει στο νομό Μεσσηνίας), όταν συνοδεύοντας τη γιαγιά μου την Ευτυχία την έβλεπα να αφήνει το υστέρημα από το λάδι του φτωχικού της στα καντηλάκια. Και μετά το άναμμα να σταυροκοπιέται και να γονατίζει. Ο δρόμος τότε ήταν ακόμη καλντερίμι, η ΜΟΜΑ τον άνοιξε το 1961, και πάνω σ' αυτόν, στα όρια του χωριού, ήταν 4 προσκυνητάρια. Εκείνο όμως που συγκινούσε περισσότερο ήταν το εικονοστάσι της Πανευρώπης. 
Εκεί η περιποίηση ήταν γενικότερη και περιελάμβανε και το γύρω χώρο. Μόλις τελείωνε καθόταν στα σκαλιά του και άφηνε το βλέμμα της να πλανηθεί από την Τραχήλα και το Στραβολάγκαδο, στο Νομιτσί και το Κουτήφαρι, στη Σβίνα και τα Σωματιανά, στη Λαγκάδα και το λαγκάδι της, μέχρι πάνω στη Κάλισκα και τα βουνά της Ζίζαλης.
 

    Αργότερα, μεγάλος πια, δεν ξέχασα τις υποχρεώσεις της. Η Πανευρώπη για μένα, και για όλα τα παιδιά της Πολιάνας, ήταν το βραδινό καταφύγιο. Τα καλοκαίρια η άνυδρη γη φλογίζεται στη Μάνη, μέσα στο χωριό η ζέστη ανυπόφορη. Στη Πανευρώπη όμως το αεράκι του προφ. Ηλία χάιδευε τα μαλλιά των κοριτσιών και δρόσιζε τα μάγουλα των αγοριών. Στα σκαλιά, κάτω από τη φλόγα του φαναριού, τα αστεία και οι τρομακτικές ιστορίες έδιναν και έπαιρναν. Δεν ήξερα το τι ακριβώς με συγκινούσε. Η ανάμνηση της γιαγιάς, η πανέμορφη θέα, η παρέα των παιδιών, η σκιά του βουνού που κρεμόταν από πάνω μας ή το παράξενο όνομά της.

         Άργησα ν’ αναρωτηθώ για την προέλευση του ονόματος. Μα όταν το έμαθα συγκίνηση και απορία, έκπληξη και θαυμασμός μαζί κυριαρχούν τώρα 30 χρόνια στα αισθήματά μου.

         Όταν ο παπά Νίκων Νικολαρέας βρέθηκε πολεμώντας στη Μ. Ασία το 1922, έζησε από κοντά τα δεινά του πολέμου και είδε τα αποτελέσματα του, μα περισσότερο αγανάκτησε με την προδοσία της χριστιανικής Ευρώπης η οποία στράφηκε κατά των ομοθρήσκων της Ελλήνων, βοηθώντας τους Τούρκους.     

         Τότε ήταν που οραματίστηκε την Ενωμένη , την Πανευρώπη όπως την ονόμασε. Για τον παπά-Νίκωνα θα ήταν η ένωση όλων των Ευρωπαϊκών κρατών ή και του κόσμου. Πρωτοπόρος η ιδέα του, ίσως πρόδρομος της Κοινωνίας των Εθνών, του ΟΗΕ και της σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης. μέσα από αυτή την ένωση "έβλεπε" τη φιλία, την αγάπη και την αλληλοβοήθεια μεταξύ των κρατών, με σκοπό την ευημερία από την αποφυγή ή πρόληψη πολέμων. Όταν γύρισε στο χωριό του άρχισε να διαδίδει τις ιδέες του αλλά και να τις γράφει. Αλλά τι μπορούσαν να καταλάβουν οι συγχωριανοί του από τα λεγόμενα του οραματιστή ιερέα σε μια εποχή που η επιβίωση ήταν το μόνο μέλημα των φτωχών μανιατών. Οι σημειώσεις του υπάρχουν και σήμερα στα χέρια των παιδιών του. (η εφημ. "Αδούλωτη Μάνη" έχει κάνει δύο δημοσιεύσεις). Δυστυχώς ο φλογερός οραματιστής ιερέας είδε, μετά το 1922, πολλούς πολέμους και πολλές καταστροφές στην "Ευρώπη του". Δεν απογοητεύτηκε όμως. Το 1959 έκτισε το προσκυνητάρι και το ονόμασε Πανευρώπη. Βρίσκεται στον αμαξιτό δρόμο Καλαμάτας-Αρεοπόλεως στο 63ο χιλ., λίγο πριν την Πολιάνα. Ένα προσκυνητάρι, χωρίς αλαζονεία χτισμένο, που δεν προσεύχεται για κάποιον "δικό" αλλά για όλη την Ευρώπη και τον κόσμο. Στην άκρη της Ευρώπης, στο νότο, η Πανευρώπη υπάρχει και σήμερα. Μια κατασκευή λιτή σαν το μανιάτικο τοπίο. Δεν έχει καν πορτάκι να προστατεύει τη φλόγα του φαναριού από τους ανέμους. Νυμφαίο και ιερό συνάμα από αυτά που περιγράφει ο περιηγητής του 2ου μ.Χ. αιώνα Παυσανίας. Από τα σκαλιά του ατενίζεις τα χωριά του Ζυγού μα με τη φαντασία φτάνεις μέχρι την Β. Ευρώπη. Μέσα στις λαμπερές πρωτεύουσες Παρίσι, Βρυξέλλες, Ρώμη, Λονδίνο, Μαδρίτη, Βερολίνο κ.ά. κυκλοφορούν εκατομμύρια Ευρωπαίοι, που αν ήξεραν ότι ένα ταπεινό ξωκλήσι στη Μάνη προσεύχεται γι αυτούς, θα δάκρυζαν από συγκίνηση. Όπως και ο παπά Νίκων σίγουρα θα δάκρυζε από χαρά γιατί θα έβλεπε ότι το όνειρό του έγινε πραγματικότητα, η χριστιανική Ευρώπη των λαών προοδεύει, η ειρήνη στεριώνεται και ο γιός του ο πάπα-Παύλος, ιερέας σήμερα στο ίδιο χωριό, συνεχίζει να υπηρετεί με αφοσίωση τα οράματά του.-

Διαβάτη αν περάσεις από την Πανευρώπη

άναψε το φαναράκι με πίστη

κλείνε ευλαβικά το γόνυ σ’ αυτούς που ονειρευτήκανε

έναν καλύτερο ειρηνικό και δίκαιο κόσμο.

Χρήστος Νικ. Ζερίτης

Καλαμάτα 2.5.2000