Άγιος Νίκων (Πολιάνα) Μάνης. Τοπωνύμια, Μικροτοπωνύμια.
Πληροφορητές μου υπήρξαν η γιαγιά μου Ευτυχία χα Ευαγγέλου Κατσαρέα το 1990 και επιβεβαίωση με συμπληρώσεις έκανα το έτος 2021 με τον θείο μου Παναγιώτη Ευαγγέλου Κατσαρέα.
Το 1986 αγόρασα ένα βιβλίο γύρω από τα λαογραφικά
ενδιαφέροντά μου. Επρόκειτο για έκδοση του ΜΙΕΤ (Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής
Τραπέζης) με τίτλο «Εισαγωγή στην Ελληνική Λαογραφία» με συγγραφέα τον Δημήτριο
Σ. Λουκάτο
Σε αυτό το βιβλίο
βρήκα τις κατευθυντήριες γραμμές που έπρεπε να ακολουθήσω στα πλαίσια των
ερευνών που εκείνα τα χρόνια πραγματοποιούσα στην ευρύτερη περιοχή μας.
Γράφει : «Τοπωνύμια : Είναι τα αγροτικά ονόματα που δίνονται και
στην παραμικρή τοποθεσία. Με την έρευνα των τοπωνυμίων μπορεί να μελετηθεί και
η ιστορία του τόπου, οι γεωλογικές μεταβολές, η πανίδα, η χλωρίδα και οι
σχετικές παραδόσεις. Είναι άριστο θέμα λαογραφίας και γλωσσολογίας η συλλογή
και μελέτη τοπωνυμίων, ιδιαίτερα των μικρών κι απόμερων που μένουν αμετάλλακτα
(οι εύκολες αλλαγές των μεγάλων χαλούν την παράδοση). Είπαν τα τοπωνύμια «άγραφα
μνημεία της ιστορίας» ή «επιγραφές ανάγλυφες στο έδαφος». Για τα παραλιακά μέρη
μεγάλο ενδιαφέρον έχουν και τα ακτωνύμια».
Τα τοπωνύμια και τα μικροτοπωνύμια υπήρξαν πολύχρονο αντικείμενο έρευνάς μου
και το ανέπτυξα πολυμερώς. Κατέγραψα ονόματα από την Πολιάνα και τα γύρω χωριά,
όταν συναντούσα αξιόπιστους, κατά την εκτίμησή μου, πληροφορητές, με την
ανάλογη ηλικία. Το ίδιο έκανα και ως υπάλληλος της Εθνικής Τραπέζης, ζητώντας
τοπωνύμια του χωριού τους από πελάτες που έρχονταν στην υπηρεσία μου, οι οποίοι
ζούσαν σε χωριά της ευρύτερης περιοχής της Καλαμάτας. Μεγάλη συλλογή τοπωνυμίων διαθέτω και από τα χωριά του τέως δήμου Αλαγονίας, την Αλαγονία και τη Νέδουσα. Όλα αυτά αποτελούσαν
μεγάλο μέρος του λαογραφικού υλικού που κατείχα.
Το 2009 μού έγινε μεγάλη τιμή να σε συμμετέχω σε συμπόσιο Λαογραφίας οργανωμένο
από την Ελληνική Λαογραφική Εταιρεία, τον σπουδαίο αυτό Φορέα που ίδρυσε ο
πατέρας της Λαογραφίας Νικόλαος Πολίτης το 1909, στον οποίο υπήρξε Πρόεδρος ο
Δημήτριος Λουκάτος το βιβλίο του οποίου με καθοδήγησε στην συλλογή, και του
οποίου σημερινός Πρόεδρος είναι ο συντοπίτης μας Μιχάλης Μερακλής, κορυφαίος λαογράφος
των ημερών μας.
Σε εκείνες τις συναντήσεις με κορυφαία πρόσωπα της Λαογραφικής Επιστήμης είχα
την τύχη να γνωρίσω, μέσω του σεβαστού μου κ. Μερακλή, τον Δημήτριο Κρεκούκια ο
οποίος εργάσθηκε στη Ακαδημία Αθηνών στην σύνταξη του ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΛΕΞΙΚΟΥ ΤΗΣ
ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ (Διευθύνων 1981-82 και Διευθυντής 1982-84). Ο αείμνηστος
καθηγητής όταν πληροφορήθηκε για τις Τοπωνυμικές συλλογές μου ενθουσιάστηκε και
μου ζήτησε να τις καταθέσω στο «Κέντρον
Ερεύνης των Νεοελληνικών Διαλέκτων και Ιδιωμάτων - Ι.Λ.Ν.Ε.». Αυτό έκανα και
προσέφερα όλες τις μέχρι τότε (2009) καταγραφές μου σχετικές με τα τοπωνύμια
των περιοχών Μάνης, Αλαγονίας, Καλαμάτας και ευρύτερης περιοχής.
Το σπουδαίο αυτό ερευνητικό κέντρο της Ακαδημίας Αθηνών εκδίδει το Το Ἱστορικὸν Λεξικὸν τῆς Νέας Ἑλληνικῆς, τῆς τε κοινῶς ὁμιλουμένης
καὶ τῶν ἰδιωμάτων (ΙΛΝΕ) είναι ένα ερμηνευτικό ιστορικό
λεξικό, περιγραφικό και όχι ρυθμιστικό, της ομιλουμένης νέας ελληνικής γλώσσας
σε όλες της ποικιλίες της. Καλύπτει το χρονικό διάστημα από την αρχή του 19ου
αι. και εξής. Η θεώρησή του είναι ιστορική, δηλαδή επιδιώκεται η σύνδεση
γλωσσικών τύπων και σημασιών με τη διαχρονική εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας και
η τεκμηρίωση της αδιάσπαστης συνέχειας αυτής.
Το ΙΛΝΕ εκδίδεται από το Κέντρον Ερεύνης των Νεοελληνικών
Διαλέκτων και Ιδιωμάτων-ΙΛΝΕ της
Ακαδημίας Αθηνών. Μέχρις στιγμής έχουν τυπωθεί έξι τόμοι (1933-2016), που καλύπτουν τα γράμματα α- διάλεκτος
και μπορεί ο καθείς να τους διαβάσει σε ψηφιακή μορφή στο site της
Ακαδημίας Αθηνών.
H σύνταξη του ΙΛΝΕ βασίζεται σε αποδελτιωμένες πηγές
γλωσσικού υλικού της Κοινής Νέας Ελληνικής, των προδρόμων μορφών της και κυρίως
των νεοελληνικών διαλεκτικών ποικιλιών. Το υλικό αυτό προέρχεται από τις
χειρόγραφες καταγραφές προφορικού υλικού από τα μέσα του 19ου αι. κ.ε., οι
οποίες εναπόκεινται στο Κέντρο, από μελέτες γλωσσολογικού περιεχομένου (λεξικά,
γλωσσάρια, περιγραφές φαινομένων ή διαλεκτικών ποικιλιών κτλ.), από μελέτες
λαογραφικού περιεχομένου ή άλλων επιστημών που παρέχουν διαλεκτικό ή
ονοματολογικό υλικό, από λογοτεχνικά ή μη κείμενα γραμμένα στην Κοινή ΝΕ ή σε
ιδίωμα και από ηλεκτρονικά σώματα κειμένων της Κοινής ΝΕ. Πρέπει να
υπογραμμισθεί ότι το υλικό ποσοτικά είναι σε μεγάλη πλειοψηφία διαλεκτικό.
Ο αείμνηστος Μανιάτης ερευνητής Δικαίος Β.
Βαγιακάκος (1917-2016) εργάστηκε όλη του την ζωή σε αυτό το ερευνητικό Κέντρο και μάλιστα
υπήρξε και Διευθύνων την περίοδο 1954-55. Δείτε :
Ακόμη ένα εκλεκτό τέκνο της
Μάνης υπηρέτησε στο Κέντρο. Η κ.
Χριστίνα Μπασέα-Μπεζαντάκου προσέφερε υπηρεσίες για 7 χρόνια -2007-2013- εξέχων
μέλος της Εταιρείας Λακωνικών Σπουδών και σημαντική ερευνήτρια.
http://www.academyofathens.gr/el/collaborators/bassea
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου