ΧΡΗΣΤΑΙΟΙ & ΚΥΒΕΛΑΙΟΙ. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ. ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ 1891.

ΧΡΗΣΤΑΙΟΙ & ΚΥΒΕΛΑΙΟΙ

ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΛΕΥΚΤΡΟΥ 1891
(Δημοτικές εκλογές Μάνης. Συμβολή.)
                                                                    Του Χρήστου Νικ. Ζερίτη

«Εν τω Δήμω Λεύκτρου ήτοι εις τον Ζυγόν κατά την γενομένην ψηφοφορίαν εν τω πρώτω εκλογικώ τμήματι επήλθε ρήξις φοβερά μεταξύ των ενόπλων εκλογέων και εφονεύθησαν πολλοί εκτός του σχολείου, επολιορκήθη δε και η εφορευτική επιτροπή… νεώτεραι ειδήσεις αναφέρουν ότι εφονεύθησαν 3 και ετραυματίσθηκαν πολλοί. Υποψήφιοι δήμαρχοι ήταν οι : Ν. Κεφαλέας, Χ. Ξανθάκης, Στ. Χρηστέας, Λ. Κυβέλος, και Π. Τσαμαλέας. 10 Ιουλίου 1891».

      ο υποψήφιος δήμαρχος Λεύκτρου το 1891 Λεωνίδας Κυβέλος

       Αυτή ήταν η είδηση η οποία με «ανάγκασε» να ερευνήσω το θέμα και να γράψω το παρακάτω κείμενο. Πριν όμως θα αναφερθώ στον ξεχασμένο Δήμο Λεύκτρου και στην σχετική ιστορία του. Πηγή μου το «Ιστορικό Διάγραμμα των Δήμων της Ελλάδος 1833-1912» του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά, Αθήνα 1994.

      «Ο δήμος Λεύκτρου σχηματίσθηκε με το Β.Δ. Της 9^ης Μαρτίου 1835 ως δήμος της επαρχίας Οιτύλου. Κατατάχθηκε στη Γ΄ τάξη με πληθυσμό 766 κατοίκους και έδρα τα Λεύκτρα (Πύργος). Στην αρχική σύσταση συμμετείχαν τα χωριά Λεύκτρα (Πύργος) με 388 κατοίκους, το Νεοχώρι με 339 κατοίκους και η Σελίνιτσα με 9 κατοίκους.

  Τότε–το 1835 δηλαδή-υπήρχαν στην περιοχή και άλλοι πέντε (5) δήμοι, δηλαδή:                                           

1. Ο δήμος Πέφνου τον οποίον αποτελούσαν τα χωριά Πέφνον (Πλάτσα) με 582 κατοίκους, τα κάτω Ρίγκλια με 126, τα άνω Ρίγκλια με 121,το Κοτρώνι με 90, η Λοσνά με 199, ο άγιος Δημήτριος Πέφνου με 19 και η Σελίστια με 123. 

2. Ο δήμος Μηλέας τον οποίο αποτελούσαν τα χωριά Μηλέα με 220 κατοίκους, η Γαρμπελέα με 50, τα Ξανθιάνικα με 406, τα Φαγριάνικα με 384, η Αράχωβα με 139 και η  Ίσνα με 34.                                      

3. Ο δήμος Θαλαμών τον οποίον αποτελούσαν τα χωριά Θαλάμαι (Κουτήφαρι) με 510 κατοίκους, Νομιτσί με 435, η Σβήνα με 144, η Τραχήλα  με 49 και το Κουμάνι με 30.                             

4. Ο δήμος Πολυάνης τον οποίον αποτελούσαν τα χωριά Πολύανα (Λαγκάδα) με 610 κατοίκους, τα Σωματιανά με 102 και η Πολιάνα με 126.                                                       

5. Ο δήμος Καστάνιας τον οποίον αποτελούσαν τα χωριά Καστανέα (Καστάνια) με 455 κατοίκους, η μονή Αγίου Κωνσταντίνου με 2, και Κάτω Χώρα, Στούπα, Μονή Αγίου Ιωάννου,, Μαζαρέϊκα, Προφήτης Ηλίας, Άνω και Κάτω Πύργος, Τράπιτσα και Πιάλα.                                          

      Με το  Β.Δ. Της 27^Ης Νοεμβρίου 1840 «Περί συγχωνεύσεως δήμων…» οι δήμοι Πέφνου, Μηλέας, Θαλαμών Πολυάνης και Καστανέας συγχωνεύθηκαν στον δήμο Λεύκτρου, ο οποίος κατατάχθηκε στην Β΄ τάξη με πληθυσμό 5.728 κατοίκους και έδρα την Πλάτσα.   Ο πληθυσμός του νέου δήμου ήταν :   

                    Η αρχική σφραγίδα του δήμου ήταν κυκλική χωρίς έμβλημα (βλέπε εικόνα). 

                                                                                   

        Το δημοτικό συμβούλιο πρότεινε ως έμβλημα της σφραγίδος του τον «Λυκούργο». Ο αρχαιολόγος Π. Ευστρατιάδης απέρριψε την πρόταση του δημοτικού συμβουλίου και πρότεινε το έμβλημα που καθορίστηκε με το Β.Δ. Της 3^ης Νοεμβρίου 1870 «..ίνα η σφραγίς του δήμου Λεύκτρου φέρη έμβλημα εν τω μέσω με «κίονα επί φύλλων δρυός και τόξον από του κίονος κρεμάμενον» γύρωθεν δε τα λέξεις «δήμος Λεύκτρου…». Προς συμβολισμόν του αναφερόμενου από τον Παυσανία (3.26.4) (Σημείωση: τα περί της νήσου Πέφνου 20 στάδια από τις Θαλάμες)  και το τόξο προς συμβολισμόν του Έρωτα. Ανάλογο αποτύπωμα δεν βρέθηκε».
                             

       Επί του κυρίου θέματος: Οι ελληνικές αυτοδιοικητικές εκλογές 1891 διεξήχθησαν στην Ελλάδα την Κυριακή 5 Ιουλίου του 1891, με το πολύπλοκο εκλογικό σύστημα του "σφαιριδίου". 

(Αυτού του είδους η ψηφοφορία εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στις εθνικές εκλογές του 1865. Ο τρόπος εν συντομία ήταν ο εξής: Σε κάθε εκλογικό τμήμα υπήρχαν τόσες κάλπες όσοι και οι υποψήφιοι. Η κάλπη κάθε υποψηφίου, κατασκευασμένη από λευκοσίδηρο (τσίγκο), ήταν χωρισμένη εσωτερικά σε δύο μέρη, τα οποία εξωτερικά ξεχώριζαν από το διαφορετικό χρώμα τους. Το δεξιό μέρος ήταν λευκό και έγραφε ΝΑΙ και το αριστερό μαύρο και έγραφε ΟΧΙ. Επάνω στην κάλπη υπήρχε, εκτός από την φωτογραφία του υποψήφιου, κολλημένος ένας σωλήνας υπό γωνία, ο οποίος κατέληγε σε στρογγυλή οπή. Ο ψηφοφόρος έπαιρνε από το σφαιροδότη ένα μολυβένιο σφαιρίδιο, σήκωνε ψηλά το χέρι του για να δουν τα μέλη της εφορευτικής επιτροπής ότι κρατά μόνο ένα σφαιρίδιο και στη συνέχεια πλησίαζε την κάλπη, έβαζε το χέρι του μέσα στην οπή του σωλήνα και έριχνε το σφαιρίδιο στο χώρισμα που αντιστοιχούσε στο «ναι» ή το «όχι». Το «ναι» αντιστοιχούσε στην θετική ψήφο και το «όχι» στην αρνητική).                          

           Μέσα από τις στήλες της εφημερίδος «ΚΑΙΡΟΙ» του μανιάτη-από το Κουτήφαρι-Πέτρου Κανελλίδη,

φαίνεται η εμφυλιοπολεμική κατάσταση που επικρατούσε στη Μάνη, αλλά και σε όλη της Ελλάδα. Βασικός πληροφορητής των γεγονότων ήταν τα τηλεγραφήματα των κατά τόπους Νομαρχών, οι οποίοι ήταν ανεπίσημα οι κύριοι πληροφορητές των ειδήσεων στις επαρχίες και των ανταποκριτών, τοπικών ή από άλλα μέρη. Όμως και αυτοί δεν ήταν ανεξάρτητοι και είχαν τις κομματικές τους προτιμήσεις.  Για οκτώ μήνες και σε καθημερινή σχεδόν βάση, υπήρχαν ειδήσεις περιγραφόμενες ως «Τα εν Λεύκτρω» ή «πόλεμος εν Μάνη» και με τις οποίες περιγράφονταν διάφορα, μερικές φορές αντικρουόμενα περιστατικά, και μέσω των οποίων εμφαίνεται η κακή σχέση  που υπήρχε μεταξύ των οικογενειών Χρηστέα και Κυβέλου, η οποία προϋπήρχε από τα πριν του 1821 χρόνια. 

         Πέραν της αρχικής ειδήσεως, θα προσπαθήσω παρακάτω να πληροφορήσω τους αναγνώστες για τα γεγονότα που κατέληξαν στην ακύρωση της εκλογής και την διενέργεια νέας οκτώ (8) μήνες αργότερα, δηλ. τον Φεβρουάριο 1892.

         ΚΑΙΡΟΙ 9.7.1891. «Τηλεγραφικώς αναγγέλθη χθες παρά του νομάρχου Μεσσηνίας ότι έν τω δήμω Λεύκτρου, ήτοι εις τον Ζυγόν, της επαρχίας Οιτύλου, κατά την γενομένην ψηφοφορίαν εν των πρώτω εκλογικώ τμήματι, επήλθε ρήξις φοβερά μεταξύ των ενόπλων εκλογέων και εφονεύθησαν πολλοί εκτός του σχολείου, όπου εγένετο η ψηφοφορία, επολιορκήθη δε εντός η εφορευτική επιτροπή. Η εκλογή διεκόπη  η δε εμπόλεμος κατάστασις εξακολουθεί. Ο αντιεισαγγελεύς και ο ανακριτής ανεχώρησαν εις Λεύκρον μετά στρατιωτικής δυνάμεως προς επαναφοράν  της τάξεως…….τα πολιτικά πάθη υποθαλπόμενα   υπό κομματαρχών αδεξίων ή εμπαθών, εξήφθησαν, παρήγαγον δε φόνους και εμφύλιον πόλεμον εν Λεύκτρω, εν δε τω δήμω Αβίας, ως μανθάνομεν εματαιώθη η εκλογή δι’ έλλειψιν εκλογικών ειδών…». 

        ΚΑΙΡΟΙ 10.7.1891.
                                                          

    

    ΚΑΙΡΟΙ 12.7.1891.  «Ειδήσεις τηλεγραφικαί διαβιβασθείσαι χθες υπό του εν Οιτύλω υπομοιράρχου Λεμπεσοπούλου, αναγγέλουσιν ότι εν τω δήμω Λεύκτρου αποκατεστάθη η τάξις, εξεκενώθησαν αι οικίαι τας οποία κατέλαβον τα αντιμαχόμενα μέρη και ήρξατο προχθές ώραν 9^ην η εξακολούθησις της ψηφοφορίας χωρίς να συμβή απευκταίον…. Εξ ιδιαιτέρων πληροφοριών τας οποίας ημείς ελάβομεν εκ Πλάτσης του δήμου Λεύκτρου, εμάθαμεν ότι η πρώτη ένοπλος ρήξις προήλθεν εκ τυχαίας αφορμής. Τα πάθη είχον εξαφθεί εις το έπακρον. Ότε δε μετά μεσημβρίαν μετέβη ο δήμαρχος και υποψήφιος Στυλιανός Χρηστέας να ψηφίση μετά φίλων του και εξήλθε του σχολείου όπου ετελείτο η ψηφοφορία, ηκούσθη κάτωθεν του σχολείου, εκ των αγρών, εις αρκούντως μικράν απόστασιν, τουφεκισμός. Οι φίλοι του Χρηστέα οι όντες επί της πλατείας και οι κατέχοντες τας πέριξ οικίας, νομίσαντες ότι επυροβολήθη ο δήμαρχος, έπιασαν αμέσως τα όπλα και επυροβόλησαν κατά του πλήθους των αντιπάλων. Ούτω δε επήλθεν εκατέρωθεν πυροβολισμός και πόλεμος, καθ’ όν εφονεύθησαν ο Γαϊτάνος Γαϊτανέας, ο Γεώργιος Μπραβάκος, η θυγάτηρ του Αλεξάνδρου Κατελάνου και τις ονόματι Τσακαλάκος εκ Νεοχωρίου. Επληγώθη δε θανατηφόρως και άλλος τις καλούμενος Μαντάκος εκ Μηλέας. Εκτός τούτων και επληγώθησαν άλλοι υπολογιζόμενοι εις τριάκοντα πέντε τινές δε τούτων εντός των οικιών. Ο ανωτέρω ειρημένος Τσακαλάκος εφονεύθη εν αυτή τη οικία του Κυβέλου».

          Συνεχίζοντας τις αναφορές στα τραγικά γεγονότα, η εφημερίδα «ΚΑΙΡΟΙ» σε δημοσίευμα την 14^η Ιουλίου 1891, έχει την επιστολή του ανταποκριτού της από τον Πύργο, πιθανότατα Ηλείας και όχι Λεύκτρου, ο οποίος βρέθηκε στην Πλάτσα:

«ΤΑ ΕΝ ΛΕΥΚΤΡΩ. Ο εν Πύργω ανταποκριτής ευρεθείς εν Λεύκτρω κατά την συμβάσαν συμπλοκήν, απηύθυνεν ημίν μακράν επιστολήν εξ ης συνοψίζομεν τα επόμενα. «Αφηγούμαι γράφων επί το γόνατος τα αιματηρά συμβάντα της χθεσινής εσπέρας μετά την απαλλαγήν μου από του αποκλεισμού του δευτέρου εκλογικού τμήματος. Ο Δήμαρχος Στυλιανός Χρηστέας συνήγαγε περί τον εαυτόν περιτρίμματα και ταραξίας, υποθάλπτων δε τα πάθη των πολιτών κατ’ αλλήλων, περιάγαγε τον δήμον εις θέσιν δυσάρεστον. Πολύ προ των εκλογών εξοπλίσας στίφη περιήρχετο τας κώμας εξάπτων τα πάθη και παρασκευάζων δεινά εις τους συμπολίτας του. Η διαγωγή αυτού προκάλεσε τον εξοπλισμόν πάντων των δημοτών. Ότε δε αφικόμην ενταύθα εκ Πύργου, εύρον τους δημότας ενόπλους και ετοίμους προς πόλεμον. Εκολακευόμην πιστεύων ότι ταύτα ήσαν απλαί επιδείξεις προς εκφόβισιν των αμφιβόλων, αλλ’ ατύχως κατέληξας εις αιματηράς σκηνάς. Την πρωίαν της Κυριακής ο Χρηστέας έκλεισε τα παράθυρά του. Ο δικαστικός αντιπρόσωπος παρήγγειλεν αυτώ να κρημνίση τα ιδιόρρυθμα οχυρώματα, ούτος δε αντικατέστησε ταύτα δια κιβωτίων πεπληρωμένων χώματος μετά ανθέων, νεωστί μεταφυτευθέντων, την δε προτεραίαν απεψίλωσε την εν τη πλατεία συκομωρέαν και κατέλαβε δι’  ενόπλων παρακειμένας οικίας, παρασκευάζετο δε προδήλως εις πόλεμον. Εν τούτοις εξελαμβάνοντο ταύτα μάταιαι απειλαί και ανύποπτοι πάντες οι αντίθετοι περιεφέροντο εν τη πλατεία, αναμένοντες μετά χαράς τα ευνοϊκά της εκλογής αποτελέσματα. Περί την 5^ην ώραν της εσπέρας εξαντλήθηκαν τα σφαιρίδια και εγένετο εις αμφότερα τα τμήματα διαλογή επί των καλπών τινών συμβούλων προς εξακολούθησιν της εκλογής. Μετά το πέρας δε της διαλογής ταύτης, επανελήφθη η εκλογή, αλλά μετά τινα χρόνον, επειδή το αποτέλεσμα προηγγέλετο δυσάρεστον εις τον Χρηστέαν, ούτος κατέλιπε την κάλπην του εις τον γυναικάδελφόν του Στυλιανέαν, προσήλθε δε εις το δεύτερο τμήμα και απήλθε κάτωχρος. Ολίγα μετά ταύτα λεπτά εκρότησε συνθηματικός πυροβολισμός από τινος κατειλημμένης οικίας υπό των φίλων του, και τούτον ηκολούθησαν αμέσως συμπυροκροτήσεις από των οχυρωμένων παραθύρων του δημαρχείου και άλλων παρακειμένων οικιών, βροχή δε σφαιρών ερρίφθη κατά των ανυπόπτως περιφερομένων εν τη πλατεία φίλων του υποψηφίου κ. Κυβέλου. Ταραχή απερίγραπτος επηκολούθησεν, αι κραυγαί δε των πληγωμένων και αι οιμογαί των θνησκόντων απετέλεσαν σκηνήν ανήκουστον εις τα χρονικά των δημαιρεσιών. Εντός των τμημάτων επήλθε στιγμιαία ταραχή, ήτις διελύθη μετά  συννεννόησιν των δύο μερών και εγένετο  αμέσως διακοπή της ψηφοφορίας Νεκροί έπεσαν επί της πλατείας ο γέρων Γαϊτάνης Γαϊτανέας, ο γέρων Δημήτριος Μπραβάκος, η κόρη Ελένη Α. Κατελάνου και ο πνέων τα λοίσθια Π. Τσάκαλος. Επληγώθησαν δε δώδεκα άνδρες, γέροντες, γυναίκες και παιδία. Χαρακτηριστικόν ψυχής πεπωρωμένης κι θηριώδους αποτελεί το επόμενον επεισόδιον, εμφαίνον ότι υπάρχουσιν εδώ υπό μορφήν ανθρωπίνην δαίμονες της κολάσεως. Επιχείρησαν τινές να αποκομίσωσι τους νεκρούς και επυροβολήθησαν παρά των ενεδρευόντων κακούργων, οίτινες δεν εφείσθησαν ουδέ των γυναικών παραβάντες έθος πάτριον και μηδέν όσιον και ιερόν ευλαβηθέντες. Ο νεκρός του γέροντος Γαϊτάνη έμεινεν εν τη πλατεία καθ’ όλην την νύκτα, οι δε χοίροι κατέφαγον τα ώτα και την ρίνα του πτώματος. Την επιούσαν κατώρθωσαν οι γυναίκες να αποκομίσωσι τον νεκρόν, ότε δε διέρχοντο κάτωθεν του δημαρχείου, έρρανον αυτόν από του εξώστου δια καρύων και ζαχαροπήκτων. Το ακατονόμαστον έγκλημα εγκολάπτει εις το υπερήφανον μέτωπον της ηρωϊκής πατρίδος μας στίγμα ατιμίας».

     Στις 18 Ιουλίου αναφέρεται πως «…εξέδοτο ήδη 22 εντάλματα συλλήψεως, συνελήφθη ο επιτυχών υποψήφιος και τέως δήμαρχος Στ. Χρηστέας και δύο άλλους συγγενείς του, τους οποίους απέστειλεν εις Καλάμας υπό στρατιωτικήν συνοδείαν».

        Στις 19 Ιουλίου γράφεται πως «… συνελήφθησαν δε ήδη ο τέως δήμαρχος κ. Στ. Χρηστέας, ο δημαστυνόμος κ. Ν. Χρηστέας και 27 άλλοι φίλοι των ως αυτουργοί των φόνων, των τραυματισμών και της ενόπλου ρήξεως… η υγεία των πληγωθέντων δεινούται οσημέραι και φόβος υπάρχει ότι οι πλείστοι θα αποθάνωσι».

     Στις 20 Ιουλίου η εφημερίδα «ΚΑΙΡΟΙ» δημοσιεύει επιστολή του υποψήφιου δήμαρχου Στυλιανού Χρηστέα, ο οποίος καταθέτει την άποψή του για τα γεγονότα : 

«Εκ των εν Καλάμαις φυλακών Αλεξανδράκη ελάβομεν χθες παρά τω δημάρχω Στυλιανού Χρηστέα, προφυλακισθέντος δια τα εν Λεύκτρω εγκλήματα, την ακόλουθον επιστολήν: Αξιότιμε Κύριε, χθες ανέγνων ανταπόκρισιν εκ Πλάτσης, εν των υπ’ αριθ. 91 φύλλω της αξιολόγου εφημερίδος Σας, δια της οποίας παραμορφούται εν μέρει η αλήθεια. Χάρις της αληθείας, περί τη οποίας Σας εγγυώμαι καταχωρίσατε τας ολίγας ταύτας λέξεις, επιφυλάσσομαι δε να αποστείλω υμίν ακριβή περίληψιν των συμβάντων από της παραμονής μέχρι της διαλογής. Και ιδού! Περί την  7^ην εσπερινήν ώραν μετέβην εις το β΄ εκλογικόν τμήμα να ψηφοφορήσω και εψηφοφόρησα μόνος, εξελθών δε διευθύνθην προς το εν τη οικία μου καφενείον, καθόσον εις το α΄ εκλογικόν τμήμα ενεργείτο διαλογή προς πορισμόν σφαιριδίων. Ότε ευρισκόμην 15-20 βήματα προ της οικίας μου, ο αδελφός μου αστυνόμος παρέκειτο, ηκούσθη πυροβολισμός εκτός των περί την πλατείαν οικιών, όστις ερρίφθη εξ απροσεξίας υπό του Δημ. Καλαρίτη εντός της οικίας της χήρας Ιω. Ξερέα. Τον πυροβολισμόν τούτον οι κατέχοντες τας οικίας των Α. Γαζουλέα, Π. Οικονομέα, Παν. Αληφέρη και Ευστ. Μαστέα, φίλοι του Κυβέλου, νομίσαντες επικίνδυνον κατά της ζωής του, ευρισκομένου εντός του α΄ εκλογικού τμήματος, ήρξαντο πυροβολούντες αμέσως κατ’  εμού εκ της οικίας Δ. Γαζουλέα, αλλ’ επρόκαμα και εισήλθον εντός του καφενείου της οικίας μου, ετραυματίσθησαν δε οι όπισθέν μου Δ. Ψαρέας και Δ. Μπαρμπέτζος ελαφρώς. Το πυρ μετεδόθη εις άπασαν την περιφέρειαν της πλατείας, από παραθύρου εις παράθυρον, από οικίας εις οικίαν, όπερ εξακολούθησε ταχύτατον. Σύγχυσις, θόρυβος, ταραχή, φωναί επλήρουν τας οικίας, έκαστος δε εζήτει όν ήθελεν, μητέρες, σύζυγοι κλαίουσι εζήτουν τα τέκνα και τους συζύγους των, διότι έκαστος έμενεν όπου ευρέθη. Το πυρ κατέπαυσε και την πρωίαν εγένοντο γνωστά τα θύματα. Ουδέν έκτοτε απευκτέον έλαβε χώραν. Δόξασθε. Ο πρόθυμος φίλος Σας Στ. Χρηστέας».

        Στο φύλο της εφημ. «ΚΑΙΡΟΙ», αυτό της 24^ης Ιουλίου 1891, δημοσιεύεται απαντητική επιστολή της οικογένειας Κυβέλου:         

«Ο δικηγόρος κ. Β. Κυβέλος απηύθυνεν ημίν της εξής επιστολήν. Αξιότιμε Κύριε, ανέγνων τηλεγράφημα και επιστολήν του κ. Στυλιανού Χρηστέα εν τοις «Καιροίς». Τυχών μάρτυς των πρωτοφανών  δια τας δημοτικάς εκλογάς γεγονότων, αισθάνομαι το καθήκον να συνηγορήσω υπέρ της διαστραφείσας αληθείας, την οποίαν πρέπει να διαλευκάνη η δικαιοσύνη, ήτις μόνη δύναται να επανασάγη την ησυχίαν εν Λεύκτρω τιμωρούσα τους ενόχους παραδειγματικώς. Θυμηδίαν επροξένησε το τηλεγράφημα του κ. Χρηστέα προς τον επί της Δικαιοσύνης υπουργόν, δια την ανακρίβειαν της ειδήσεως. Αντί των οιμογών κατά της δικαιοσύνης έπρεπε να θρηνήση μάλλον τα αθώα θύματα, ών αιτία υπήρξαν οι συνένοχοί του και αυτός, απορφανίσαντες δυστυχώς οικογενείας, μεταβαλόντες δε το Λεύκτρον εις νοσοκομείον. Ο ανακριτής κ. Α.Βοβολίνης και ο αντεισαγγελεύς κ. Ιωάννης Τζουλάτης, επιτελούντες χρηστώς τα δικαστικά αυτών καθήκοντα προέβησαν εις συλλήψεις αφού διέγνωσαν την αλήθειαν εξετάσαντες τους δικαστικούς αντιπροσώπους και περί τους είκοσιν ευυπολήπτους μάρτυρας εκ των δύο μερίδων,  μη προβληθέντας υπό των υποψηφίων. Η ανάκρισις έπραξε καλώς συλλαβούσα τον β΄ δημαρχικόν πάρεδρον διότι ούτος είχε δέκα φυσίγγια δυναμίτιδος εντός του εκλογικού τμήματος του ναού, αποβλέπων εις σκοπούς δολοφόνους, τα οποία κατασχέθησαν και παρεδόθησαν εις την δικαιοσύνην. Ανακριβές είναι επίσης ότι μετά την διαλογήν της τελευταίας κάλπης του υποψηφίου δημοτικού συμβούλου Σαραντάκου προς πορισμόν σφαιριδίων, ο κ. Χρηστέας εξήλθε με την ιδέαν της επανόδου, αφού αρξαμένης της ψηφοφορίας αμέσως απέστειλεν αντιπρόσωπόν του τον Ε. Στυλιανέαν, ενώ ουδέποτε ούτος εν των παρελθόντι κατέλιπε την κάλπην του εις έτερον. Ανακριβές ομοίως ότι ο πρώτος πυροβολισμός ερρίφθη υπό του Καλαρρύτη τυχαίως, αφού ούτος αρνείται το γεγονός, ενώ εβεβαιώθη υπό πεντήκοντα μαρτύρων ότι ερρίφθη υπό του Ν. Χρηστέα εκ της οικίας του Π. Γαζουλέα. Άλλως με τον πρώτον πυροβολισμόν ερρίφθησαν αμέσως εκατόν άλλοι εκ του δημαρχείου και εξ άλλων οικιών του κ. Χρηστέα, αίτινες πολεμικώς είχον διασκευασθή και επήνεγκον τα περισσότερα θύματα.  Εν τούτοις ο κ. Χρηστέας λέγει ότι μετεδόθη από παραθύρου εις παράθυρον και παρουσιάζει ήδη το πρώτον δύο ελαφρώς τραυματισθέντας μη εμφανισθέντας όμως ενώπιον της ανακριτικής αρχής του επί τούτω ελθόντος εν Λεύκτρω ιατρού, αφού εκ των ημετέρων συγγενών και φίλων τέσσαρες εφονεύθησαν και δέκα εννέα επληγώθησαν σοβαρώς, είκοσι δε τουλάχιστον ελαφρώς. Το αίσθημα της αυτοσυντηρήσεως οδηγεί τον κ. Χρηστέαν εις την διαστροφήν της αληθείας, ής η εξακρίβωσις απόκειται εις την δικαιοσύνην. Εις την ανάκρισιν ανήκει ομοίως να εξετάση την κατασχεθείσαν δυναμίτιδα, τας ανοιχθείσας προς της εκλογής οπάς εν των μεσοτοίχω του στρατώνος και του α΄ εκλογικού τμήματος, τη συναινέσει του υπενωματάρχου Πιεράκου, ενώ ετοποθετήθησαν έξι φίλοι του κ. Χρηστέα μετά την μεσημβρίαν της Κυριακής, και την ευρείαν οπήν επί της στέγης του α΄ εκλογικού τμήματος, ήτις ηνεώχθη προ της εκλογής και ής άνωθεν ήτο θύρα της κατειλημμένης υπό του κ. Χρηστέα οικίας Π. Γαζουλέα. Εκ ταύτης μάλιστα ερρίφθησαν δύο πυροβολισμοί παρουσία δικαστικού αντιπροσώπου εις το εκλογικόν τμήμα του δημοτικού σχολείου. Τα παράθυρα των φιλικών του Κυβέλου οικιών είναι διάτρητα υπό σφαιρών  και αι  πλησίον συκομωρέαι της διευθύνσεως των σφαιρών προερχομένης εκ του δημαρχείου και των άλλων φιλικών οικιών του κ. Χρηστέα. Εις την οικίαν αυτού μία μόνον σφαίρα ευρέθη ως βεβαιούσι δι’ εκθέσεώς των τρεις αξιωματικοί. Η ανάκρισις τέλος θα κρίνη την αιτίαν της αποψιλώσεως μιας συκομωρέας προ της εκλογής, κειμένης εγγύς των οικιών Χρηστέα και Λιακέα, ίνα ώσιν εκ των παραθύρων του Λιακέα οραταί αι απέναντι οικείαι του Κυβέλου. Προσέτι δε περί κιβωτίων τα οποία ευρέθησαν γενομένης δικαστικής αυτοψίας ξηρόλιθοι και ένθα νεωστί πεφυτευμένα. Έχω τέλος πεποίθησιν επί της δικαιοσύνης, ήτις παραδειγματικώς θα τιμωρήση το πρωτοφανές δια το Λεύκτρον έγκλημα, αποκρούσασα πάντα επηρεασμόν και σώζουσα τοιούτω τρόπω τον τόπον από μελλόντων εγκλημάτων και καταστροφών. Υμέτερος. Β.Γ. Κυβέλος, δικηγόρος». 

         Στις 14 Αυγούστου 1891 μεταδίδεται η είδηση πως «το δικαστήριον ηκύρωσε την εκλογήν του δήμου Λεύκτρου»

       Ο χρόνος περνάει και η έχθρα μεταξύ των δύο οικογενειών μεγαλώνει και «αναζητάται» αφορμή για νέες συγκρούσεις. Στις 19 Νοεμβρίου 1891 η εφημ. «Καιροί» δημοσιεύει : «Εκ Καλαμών ελάβομεν το εξής τηλεγράφημα: Σύνταξιν «Καιρών», χθες εν Πλάτση του δήμου Λεύκτρου διεσκέδαζον προ του καφενείου Αλιφέρη ο Αλεξ. Κυβέλος και άλλοι φίλοι του. Ο Στ. Χρηστέας, διελθών εκείθεν, απηύθυνε λέξεις υβριστικάς, οι δε διασκεδάζοντες έρριψαν κατ’ αυτού ποτήριον. Ο Χρηστέας τότε επυροβόλησε κατ’ αυτών και αυτοί επανειλημμένως  αντεπυροβόλησαν. Εκ των εκατέρωθεν πυροβολισμών επληγώθη μόνον η σύζυγος Μαγάρη».

        Έντρομη η κοινή γνώμη ενημερώνει τους «Καιρούς» και στις 20 Νοεμβρίου 1891 δημοσιεύουν πως «...Επίκειται, ως αναγγέλουσι τα τηλεγραφήματα, σπουδαιοτέρα ρήξις μεταξύ μεταξύ των αντιπάλων μερίδων, ήτις δυνατόν να λάβη διαστάσεις σπουδαίας, μη υπαρχούσης στρατιωτικής δυνάμεως. Εν Λεύκτρω διαμένει ήδη μόνον εις χωροφύλαξ…».

   Νεώτερες πληροφορίες δίνουν την αληθινή διάσταση του επεισοδίου: «Ο Εν Αρεοπόλει ανταποκριτής αναγγέλει ημίν τα εξής: Εν Πλάτση, πρωτεύουσα του δήμου Λεύκτρου, ένεκα κομματικών παθών, οι Κυβελαίοι επυροβόλησαν ανεπιτυχώς τον Στέφανον Χρηστέαν, αδελφόν του δημάρχου Χρηστέα. Σφαιρίδιον δε επλήγωσεν εις την κεφαλήν γυναίκα τινά ελαφρώς. Εν τούτοις, τον πυροβολισμόν του Χρηστέα επηκολούθησε πόλεμος και εξακολούθησε μέχρι βαθείας νυκτός». «Καιροί» 25 Νοεμβρίου 1891.

       Την 1^η Δεκεμβρίου 1891 στην ίδια εφημερίδα πληροφορούμαστε για ένα σοβαρό επεισόδιο που έγινε στην Καλαμάτα μεταξύ των δύο οικογενειών και στο οποίο πήραν μέρος ο ανθυπολοχαγός του Πεζικού Ιωάννης Πετρέας ο οποίος συναντήθηκε τυχαίως με τους Κ. και Πέτρο Κυβέλο με τους οποίους είχε διαφορές λόγω της έχθρας του με τον Βαρθολομαίο Κυβέλο. Ο Πετρέας ζήτησε από τον αστυνόμο Καλαμάτας να αφοπλίσει τους Κυβελαίους και όταν αυτός προσπάθησε να το πράξει εμφανίστηκε ο ράπτης Ιωάννης Χρηστέας που πυροβόλησε κατά των Κυβελαίων.

       Το έτος 1891 φεύγει και οι προγραμματισμένες για την 29^ην Δεκεμβρίου 1891 επαναληπτικές εκλογές, μεταφέρονται για τον επόμενο χρόνο. Η εφημ. «Καιροί» της  24 Δεκεμβρίου 1891 γράφει : «Ο δημαρχών εν Λεύκτρω παραλόγως και παρανόμως ανέβαλε την δημοτικής εκλογήν, επίκεινται δε τούτου ένεκα αιματηραί σκηναί. .. κατά την 7^η Ιουλίου εφονεύθησαν και επληγώθησαν πολλοί, εβυθίσθησαν δε εις βαρύ πένθος οι κάτοικοι του δήμου Λεύκτρου. Πολλοί εφυλακίσθησαν και η εκλογή ηκυρώθη. Διετάχθη η ενέργεια αυτής εκ νέου κατά την 29^η τρέχοντος. Αλλ’ όμως ο δημαρχών, κατ’ εντολήν ενδιαφερομένου βουλευτού, ανέβαλε ταύτην εις την 1^η Μαρτίου 1892 προβάλλων λόγους ανυποστάτους. Η αναβολή αύτη γενομένη κατά παραχάραξιν και παρερμηνείαν του νόμου, θα προκαλέση βεβαίως δυστυχήματα παρά τω λίαν ευερεθίστω λαώ του δήμου Λεύκτρου».

     Το Κράτος επεμβαίνει στις αποφάσεις του Δημαρχεύοντος και οι «Καιροί» στο φύλο της 1^ης Ιανουαρίου 1892 γράφουν : «Ως μανθάνομεν το υπουργείον Εσωτερικών διέταξε τον Νομάρχην Λακωνίας και τον Εισαγγελέα Καλαμών να διατάξωσι τον δημαρχεύοντα εν των δήμω Λεύκτρου να ορίση ως ημέραν δημοτικής εκλογής μίαν εκ του δευτέρου δεκαημέρου του Ιανουαρίου 1892. Συνέστησε προσέτι την ποινικήν καταδίωξιν του δημαρχούντος δυνάμει του άρθρου 76 του νόμου περί εκλογής βουλευτών, ένεκα της παρανόμου αναβολής της εκλογής από της 29 λήξαντος εις την 1^ην Μαρτίου…».

    Η εφημερίδα «Καιροί» έχει αμείωτο ενδιαφέρον για τα τεκταινόμενα και στο φύλο της 2ας Ιανουαρίου 1892 γράφει : «Ελάβομεν εκ Καλαμών συγκεχυμένην τινά ανταπόκρισιν, εκ της οποίας συνοψίζομεν, κατά το δυνατόν, τας επομένας πληροφορίας:  Κατά διαταγήν του υπουργείου είχε μεταβή εις Λεύκτρον ο λοχαγός Βασιλείου μετά 40 στρατιωτών, είς δικαστής και ο γραμματεύς του επαρχείου. Εζητήθησαν και ελήφθησαν 32 κάλπαι και αρκετά σφαιρίδια παρά του εν Καρδαμύλη δημάρχου κ. Πετρέα, και πολύς εγένετο θόρυβος συνεπεία εντόνου υπουργικής διαταγής, ως εβεβαίου ο λοχαγός κ. Βασιλείου. Πάντα ταύτα, εν τούτοις, πομφόλυγες ήσαν και διερράγησαν. Η εκλογή ανεβλήθη και τα πράγματα φαίνονται ημίν πολύ παράδοξα».

   Η ίδια εφημερίδα στο φύλο της 7^ης Ιανουαρίου 1892 δημοσιεύει την ανταπόκριση του απεσταλμένου της στο δήμο Λεύκτρου, ο οποίος τραγικοποιεί την κατάσταση : «… ο δημαρχών ουδέν μέχρι στιγμής σχετικόν πρόγραμμα εδημοσίευσε, δεν σκέπτεται να υπακούση εις την διαταγήν του υπουργείου, διότι ο δήμαρχος κ. Χρηστέας ευρίσκεται έτι εις τα φυλακάς, ο δε ενδιαφερόμενος βουλευτής ενθαρρύνει τον δημαρχούντα εις αντικατάστασιν. Φοβούμαι εν τούτοις ότι ένεκα της καταστάσεως ταύτης θα συμβώσιν ενταύθα μεγάλα δυστυχήματα. Ο δήμος Λεύκτρου παρέλυσεν. Οι άνθρωποι εφανατίσθησαν εις βαθμόν πρωτάκουστον. Αμφότερα τα κόμματα εισί κεχωρισμένα και πάντες ίστανται ένοπλοι απέναντι αλλήλων, έτοιμοι δε εις εμφύλιον πόλεμον. Εκτός τούτου, περιουσίαν πλέον δεν έχουσιν οι κάτοικοι, οι δε ποιμένες βόσκουσιν αδιακρίτως τα ποίμνιά των εις τους εσπαρμένους αγρούς, αφού δημοτική αρχή δεν υφίστανται πράγματι και, ως εννοείται, ούτε αγροφυλακήν».

   Στις 13 Ιανουαρίου 1892 δημοσιεύεται το αποτέλεσμα των ανακρίσεων. Ας σημειώσει ο αναγνώστης του παρόντος πως τα επεισόδια είχαν γίνει στις 7 Ιουλίου 1891 και 8 μήνες μετά δημοσιεύθηκε πως : «… δια βουλεύματος παραπέμπονται ίνα δικασθώσιν ενώπιον του δικαστηρίου των ενόρκων εν όλω 35, 20 με εκ της μερίδος του δημάρχου Στυλ. Χρηστέα, σύν αυτώ τω Δημάρχω και τω αστυνόμω αδελφώ του, 15 δε εκ της μερίδος των Κυβελέων συν αυτώ τω ιατρώ και πρώην δημάρχω κ. Γεωργίου Κυβέλω, διετάχθη δε η περαιτέρω ανάκρισις εναντίον άλλων πεντήκοντα κατηγορουμένων…».

       Στο φύλο της 14^ης δημοσιεύονται τα ονόματα όλων όσων παραπέμφθηκαν : Εκ Καλαμών εστάλη ημίν κατάλογος των υπό του συμβουλίου των αυτόθι πλημμελειοδικών παραπεμφθέντων, ως εγράψαμεν χθες, δια τα εν Λεύκτρω. Ιδού οι παραπεμφθέντες εξ αμφοτέρων των μερίδων: εκ μεν της μερίδος Χριστέα, Στυλιανός Χριστέας, Νικ. Χριστέας, Παν. Γαζουλέας, Γ. Καπέας, Ι. Ξεροβάσιλας, Παν.Μπερτζελέας, Γ. Σαράκος, Στυλιανός Μπερτζελέας, Γ. Στρατηγέας, Ηλίας Μπερτζελέας, Παν. Βολτέας, Ιω. Π. Μουστάκος, Π. Σ. Μουστάκος, Ευστρ. Ν. Ξαρχέας,  Βασιλ.Ι. Δαμήλος, Δ. Καψάλης, Πέτρος Μπαχαβιόλος,  Δ. Ξεροβάσιλας, Π.Σ. Μουστάκος, Γ.Η. Δαμήλος, Ι. Καχιοντέας και Γ. Μπαζίγος. Εκ δε της μερίδος Κυβελέων, Γ.Β. Κυβέλος, Π. Αλιφέρης, Δ. Γαζουλέας, Π. Οικονομέας, Ι, Σερελέας, Γ. Ξεροβάσιλας, Κ. Μπαργιωτέας, Κ. Κασκανέας, Ι.Π. Σωτηρέας, Χρ. Σ. Δρινέας, Ν.Δ. Βλαχέας, Χαράλαμπος Δρινέας και Παναγ. Σερελέας». 

     Ακολουθεί μικρή περίοδος με επουσιώδεις σχετικές ειδήσεις και στις 6 Φεβρουαρίου δημοσιεύεται πως : «ο δημαρχών εν Λεύκτρω, ως θετικώς εμάθαμεν, εξέδοτο το πρόγραμμα της εν Λεύκτρω επαναληπτικής δημοτικής εκλογής και προσδιώρισε ταύτην εις την 16 του τρ. Φεβρουαρίου. Δεν γνωρίζωμεν εάν απεφάσισε κατά βούλησιν αυθαίρετον  ή κατ’ εντολήν ανωτέραν. Εν τούτοις, εν τω δήμω Λεύκτρου, καθ’ όσον μανθάνωμεν, τα πάθη εισί εξυμμένα. Προχθές εν μέση πλατεία της πρωτευούσης του δήμου Πλάτσης, μικρού δειν εγένοντο φόνοι, τους οποίους προέλαβεν ευτυχώς η περίπολος. Συνεπλάκησαν ένθεν μεν ο Π. Χρηστέας και ο Γ. Φιλέας, ετέρωθεν δε ο Γ. Ρομανέας και ο Στρατηγέας εκ Νομιτσή μετά του Π.Γ. Ζουζανέα και Πέτρου Παντζάλου. Εξήχθησαν όπλα δίκανα και αμφίστομοι μαχαίραι, αλλ’ ευτυχώς άνευ τινός απευκταίου». 

         Στις 18 Φεβρουαρίου 1892 οι «Καιροί» δημοσιεύουν την ανταπόκριση του συνεργάτη τους από την Καλαμάτα, ο οποίος στο τηλεγράφημά του γράφει πως : «Δήμαρχος Λεύκτρου εξελέχθη κατά την προχθεσινήν εκλογήν ο τέως δήμαρχος κ. Στυλ. Χρηστέας, πλειονοψηφήσας κατά έξ (6) ψήφους του αντιπάλου υποψηφίου κ. Κυβέλου». 

       Ένα σημαντικό στοιχείο το οποίο οφείλεται να κατατεθεί είναι και αυτό των παραπολιτικών. Ο ανταποκριτής των «Καιρών» δίνει στοιχεία, στο φύλο της 22ας Φεβρουαρίου 1892, για το πώς, από πληροφορίες του, διαμορφώθηκε το τελικό αποτέλεσμα με την διαφορά των 6 ψήφων στους 1.500 ψηφοφορήσαντες. Με αυτό το «πως» διαμορφώνεται η άποψη των ψηφοφόρων και ισχύει, όπως όλοι οι ενήλικες γνωρίζουμε, μέχρι σήμερα και τίποτε δεν έχει αλλάξει : 

«ΕΚΛΟΓΗ ΛΕΥΚΤΡΟΥ. Ο εν Πύργω ανταποκριτής, μεταβάς εις Λεύκτρον κατά την εκλογήν, απηύθυνε ημίν τα εξής : «Επερατώθη τέλος η πολυθρύλητος εκλογή του δήμου Λεύκτρου, ήτις εστοίχισεν αίματα εις τους δυστυχείς δημότας παρέσχε δε πράγματα εις την δικαιοσύνην και την διοίκησιν. Ολίγον προ της τελευταίας εκλογής το συμβούλιο των εν Καλάμαις Πρωτοδικών παρέπεμψε, μετά του προφυλακισθέντος υποψηφίου Στυλιανού Χρηστέα, και τον υποψήφιον Γ. Κυβέλον (σημ. πρόκειται περί λάθους διότι ο υποψήφιος ήταν ο Λεωνίδας και όχι ο Γεώργιος Κυβέλος) μετά 12 φίλων του. Ένεκα της απουσίας αμφοτέρων των υποψηφίων, οίτινες αντιπροσωπεύουσι τα δύο αντίπαλα, εφαίνετο ότι ο αγών θα διεξήγετο από του ίσου, αλλ’ επειδή οι  Μαυρομιχάλαι κατά τας δημοτικάς εκλογάς ηττήθησαν εις τους άλλους δήμους της επαρχίας Οιτύλου, συνεκέντρωσαν όλην αυτών την προσοχήν εις το Λεύκτρον και έσπευσαν εις τον τόπον της εκλογής, εξ Αθηνών μεν βουλευτής κ. Γιαννούκος Μαυρομιχάλης, εκ Καλαμών δε ο δήμαρχος κ. Π. Μαυρομιχάλης, όστις ένεκα των πολλαπλών των εν Καλάμαις συμφερόντων δημοτών,  επαισθητώς επέδρασε και ηλλοίωσε το φρόνημα των εκλογέων δια της προσωπικής αυτού επιρροής.  Προς τούτοις δύο άλλοι ήσαν υποψήφιοι, ικανάς διατιθέμενοι ψήφους, οι κ.κ. Ξανθάκης και Κεφαλέας, προσδοκώντες την υπό του Εφετείου παραπομπήν του Χρηστέα, υπεστήριξαν δε την κάλπην αυτού, ίνα κερδοσκοπήσωσιν ύστερον κατά την αναπληρωματικήν εκλογήν. Ούτω ο αγών απέβη άνισος και η μερίς των Κυβελέων αντετάχθη μόνη κατά των συνασπισμένων τοπικών δυνάμεων και της επιβαλλούσης προσωπικής επιρροής των Μαυρομιχαλαίων, αντέταξε δε ίσην δύναμιν και επιβεβαίωσε την φήμην του ανεξαρτήτου φρονήματος των μανιατών, την δε εκλογήν απώλεσε δι’ έξ μόνον ψήφων, επί ψηφοφορησάντων 1.500. Ευτυχώς η εκλογή διεξήχθη εν πλήρει ησυχία, ως διεξήγοντο πάντοτε κατά τους παλαιότερους  χρόνους αι εκλογαί, οφείλεται δε επί τούτω έπαινος εις τον λοχαγόν Βασιλείου, παραμένοντα από μηνός εν Λεύκτρω μεθ’ εξήκοντα ανδρών και επισπασάμενον τας θερμάς συμπαθείας πασών των μερίδων δια του μειλιχίου τρόπου και της ευγενούς συμπεριφοράς, δια της οποίας κατηύναζε τα ζέοντα πάθη και αφώπλιζε τους αντιπάλους, ενίσχυε δε την νομιμοφροσύνην των αείποτε φιλονόμων Μανιατών.  Ο δικαστικός τέλος αντιπρόσωπος κ. Σκληβανιώτης, δικαστής ακέραιος και του καθήκοντος ειλικρινής θεράπων, συνεβίβαζε μετά δικαιοσύνης και λεπτότητος τα συνεχώς συγκρουόμενα συμφέροντα των αντιμαχομένων και διέλυεν επιτυχώς τας αναφυομένας ερίδας».

    Με βάση της υπάρχουσες ειδήσεις αλλά και συναφή δημοσιεύματα, η πολιτική στάση της οικογένειας των Χρησταίων ήταν πάντοτε-σχεδόν- με το μέρος της πολιτικής των Μαυρομιχαλαίων, ενώ η πολιτική στάση της οικογένειας των Κυβελαίων έκλεινε προς την πλευρά των Φιλελεύθερων, που αργότερα  έγινε πιο συγκεκριμένη ως πλευρά των Βενιζελικών.

       Στις 24 Φεβρουαρίου 1892 γράφεται πως «… πρώτος δημαρχιακός πάρεδρος αναδείχθη ο κ. Π. Γεννηματάς το δε συμβούλιον διεμερίσθη σχεδόν εις τα δύο κόμματα. Οι πέντε ανήκουσιν εις την μερίδα του κ. Κυβέλου, οι δε επτά εις την του επιτυχόντος κ. Χρηστέα…».

     Ο χρόνος κυλούσε και οι πολιτικοί «άρχοντες» το τόπου επεμβαίνουν, όπως φαίνεται, στην «διευθέτηση» των ποινικών διώξεων. Έτσι σε δημοσίευμα της 21^ης Μαρτίου 1892 αναφέρεται πως: «Έγραψαν ημίν εκ Καλαμών : «το συμβούλιον των Πλημελλειοδικών δεν απεφάνθη ακόμη επί της ποινικής υποθέσεως των εν Λεύκτρω αιματηρών συμπλοκών. Η πρότασις του εισαγγελέως, ως μανθάνω, προτείνει την απαλλαγήν των κατηγορουμένων και φυλακισμένων, αλλ’ οι δικασταί, ως φαίνεται, έχουσιν εναντίαν γνώμην. Η πολιτική εν τη υποθέσει ταύτη αναμιγνύεται εκατέρωθεν αναφανδόν».

       Ολοκληρώνοντας το παραπάνω θέμα θα παρουσιάσω στο αναγνωστικό κοινό το πώς έμεινε στις μνήμες της οικογένειας των Κυβελαίων το συγκεκριμένο επεισόδιο.  Η οικογενειακή λαϊκή μνήμη είναι ένα αξιοπρόσεκτο φαινόμενο,  ως θρύλος ή ως ιστορία,  στο οποίο πρέπει να αποδοθεί η αρμόζουσα σημασία. Κυρίως να αναζητηθεί το αίτιο της δημιουργίας του και στο τι επεδίωκε. Μέσα λοιπόν από τις στήλες του πολύ ενδιαφέροντος πονήματος «Κυβελαίοι, ηγετικό γένος της Μάνης» με συγγραφέα τον Ιωάννη Λ. Κυβέλο, το οποίο εκδόθηκε το 1995, το περιστατικό του 1891 περιγράφεται ως εξής (το μεταφέρω με την ορθογραφία, σύνταξη και στίξη του συγγραφέως)    :   «…. Το γεγονός το αναφέρω αυτούσιο όπως μου το περιέγραψε ένας θείος μου, ο Κωνσταντάρας, που το έζησε λεπτομερώς. Ήταν οι δημοτικές εκλογές γύρω στο 1890-1892. Υποψήφιοι Δήμαρχοι του Δήμου Λεύκτρου με πρωτεύουσα την Πλάτσα, ήταν ο Χρηστέας και ο Κυβέλος. Σε κάποια στιγμή μετά το πέρας της Συλλογής ο τότε νεαρός ψηφοφόρος Κυβέλος Νικολάκης,

           Κυβέλος Νικολάκης (Καπότης).

Από το αρχείο του Διακουμή (Μάκη) Αλεξ. Κυβέλου

ο επονομαζόμενος Καπότης, παρατήρησε ότι στην αίθουσα δεν υπήρχε κανένας φίλος του Χρηστέα, πλην  του κατ’ εκείνη τη στιγμή προχωρούντος προς την έξοδο Ευστρατίου Στυλιανέα, εμπόρου Σελινίτσης και γυναικαδέλφου του υποψηφίου Δημάρχου Χρηστέα, σπεύσας προφανώς, κάτι υποπτευθείς, τράβηξε προς το εσωτερικό της αίθουσας τον εν λόγω γυναικάδελφο του Χρηστέα, ενώ ακούγετο η σπαρακτική φωνή της κυρίας Χρηστέα «προς Θεού Στυλιανέ τον αδελφό μου». Συγχρόνως εδημιουργείτο αναταραχή στην γεμάτη από κόσμο πλατεία όπου και το σπίτι του Δήμαρχου Χρηστέα. Ειδοποιήθηκαν οι Κυβελαίοι της Γαρμπελιάς. Άνδρες με όπλα και οι γυναίκες μεταφέροντας πολεμοφόδια έσπευσαν προς ενίσχυση στην Πλάτσα. Ευτυχώς η εκεί παρεβρισκομένη δύναμη της χωροφυλακής καθώς ψύχραιμοι και λογικοί και από τις δύο παρατάξεις άνδρες, επενέβησαν και το κακό δεν πήρε μεγαλύτερες διαστάσεις. Ο ένας εκ των δύο φονευθέντων φίλων των Κυβελαίων ήταν το γένος Μπραβάκος, ενώ το επώνυμο του άλλου δυστυχώς το έχω ξεχάσει. Ως εκ των υστέρων εγνώσθη ο Χρηστέας είχε με άνθρωπό του τοποθετήσει δυναμίτιδα στις τέσσερεις γωνιές της αίθουσας του σχολείου, συνδεδεμένες μεταξύ τους προς  ανατίναξη της στέγης μετά την ώρα της αποχωρήσεως όλων των πολιτικών του φίλων και αναπομεινόντων εντός της αιθούσης Κυβελαίων και φίλων των. Το σύνθημά του προς τον πολιτικό του φίλο για να ανάψει το φυτίλι προς ανατίναξη, θα εδίδετο με δύο χαϊδέματα στο μούσι του. Ακριβώς δε την ώρα που είδε το γυναικάδελφό του να πλησιάζει την πόρτα της εξόδου και είχε φέρει το χέρι του να κάνει το χαρακτηριστικό σύνθημα, είδε η γυναίκα του και φοβηθείσα για την ζωή του αδελφού της εφώναξε την σπαρακτική φωνή «προς Θεού Στυλιανέ τον αδελφό μου» και δημιουργήθηκαν τα προηγουμένως περιγραφέντα επεισόδια». 

          Ευχαριστώ τον κ. Διακουμή (Μάκη) Αλεξ. Κυβέλο για την παραχώρηση της φωτογραφίας του προγόνου του Νικολάου Κυβέλου (Καπότη) που μου εμπιστεύτηκε, καθώς και τον κ. Παναγιώτη Κυβέλο, από τον σύλλογο Κυβελαίων, που μου επιβεβαίωσε το ορθόν της επιλογής μου των προσώπων (Κυβελαίων) που εικονίζονται. Από την οικογένεια Χρηστέα ήρθα σε τηλεφωνική επαφή με τον κ. Δημήτριο Χρηστέα στη Σελίνιτσα, προκειμένου να του ζητήσω κάποια σχετική φωτογραφία από την οικογένειά του. Μου απάντησε, μέσω του ξαδέλφου μου Βαγγέλη Κατσαρέα, πως δεν διαθέτει, αλλά και ούτε όσους συγγενείς του ρώτησε διαθέτουν κάτι σχετικό.

         Για ιστορικούς λόγους, αλλά και διότι στο μέλλον προτίθεμαι να δημοσιεύσω σχετικές εργασίες μου για τις εκλογές στη Μάνη, παρακαλώ όποιον από τις δύο ιστορικές οικογένειες διαθέτει φωτογραφικό αρχείο να με βοηθήσει ώστε να γίνει πληρέστερη η καταγραφή των ιστορικών περιστατικών της παρούσης μελέτης.-

    ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Σχετικά με την παραδοσιακή έχθρα Κυβελαίων και Χρησταίων, βρήκα ένα σημαντικό κείμενο στο F/B,με τίτλο  Η ΔΙΑΜΑΧΗ ΚΥΒΕΛΑΙΩΝ-ΧΡΗΣΤΕΩΝ 1830 2/3,

ανεβασμένο από τον ‎Elias Christeas‎ στην Σελίδα «Άγιος Δημήτριος - Άγιος Νικόλαος Μεσσηνίας Δήμου Δυτικής Μάνης» την 11 Φεβρουαρίου 2016.