ΝΕΔΟΥΣΑ ΑΛΑΓΟΝΙΑΣ ΤΑΫΓΕΤΟΥ. ΜΕΘΕΟΡΤΙΑ 2019.

 ΝΕΔΟΥΣΑ ΑΛΑΓΟΝΙΑΣ ΤΑΫΓΕΤΟΥ. ΜΕΘΕΟΡΤΙΑ 2019.

                Πως είναι δυνατόν να κατατάσσουν  κάποιοι το Δρώμενο της Νέδουσας ως αποκριάτικη εκδήλωση; Έγραφα το 2017 σε δημοσίευμα στην εφ. «Ελευθερία» πως «….Οι καλοπροαίρετοι συνεορταστές (σημ. στο Δρώμενο της Νέδουσας) πρέπει να έρθουν «έτοιμοι» για το τι γίνεται και το που αποβλέπει, διότι πρόκειται για ΔΡΩΜΕΝΟ που ημερολογιακά συμπίπτει, στα χρόνια μας εννοείται, στην αστική «αποκριάτικη» περίοδο, αλλά δεν πρόκειται για αποκριάτικη αστική καρικατούρα καρναβαλικών γιορτών, των οποίων το επιδιωκόμενο είναι να κονομήσουνε οι μαγαζάτορες γενικώς και να ξεφαντώσουν μπουλουκηδόν οι συμμετέχοντες, κυρίως τα καλομαθημένα μειράκια, πλείστα των οποίων ονειρεύονται τις διακοπές τους στη μύκονο. Δεν είναι κακό βέβαια αυτό αφού είναι το ζητούμενο στις πόλεις που επιβάλλει η συγκρότησή τους. Στα αγροτικά δρώμενα όμως υπάρχει Δομή, Τάξη και Σεβασμός για να έχουν επιτυχία οι Τελετές και να επιτευχθεί το επιδιωκόμενο που δεν είναι άλλο από την Επιβίωση...». Και Δρώμενο δεν είναι μόνο μια λέξη, συνήθως επαναλαμβανόμενη από πολιτιστικά άσχετους προικοθήρες του πολιτισμού, αλλά είναι κάτι πολύ σοβαρό και σπουδαίο. Σύμφωνα με τον ορισμό της λέξης (είχε την καλοσύνη να μου δώσει την χειρόγραφη ερμηνεία της λέξης από τον κ. Μερακλή, ο κ. Αικατερινίδης στις 31.1.2007) «το δρώμενο είναι μια παραστατική εκδήλωση, μια απλή η περισσότερο σύνθετη τελετουργική πράξη, που αρχικά περιείχε και μια λατρευτική διάσταση-σε μεταγενέστερες μορφές αυτή δεν ήταν οπωσδήποτε αναγκαία-τελείται με την καταρχήν συλλογική συμμετοχή ή κατάφαση μιας κοινότητας ή ομάδας και επιδιώκει την πραγματοποίηση ενός σκοπού-ο οποίος διαφέρει ανάλογα με τη φάση πολιτισμού της ομάδας». 

               Τα δρώμενα δομήθηκαν σε μακρινές εποχές, πολύ πριν την οργάνωση των «κατ’ αγρούς Διονύσιων», και είχαν στόχο την επιβίωση της κοινότητος. Ετελούντο στις αρχές του χρόνου δηλαδή τον σημερινό Μάρτιο, αφού μέχρι το 152 π.Χ. οι μήνες ήταν 10 και ο Μάρτιος αρχή του χρόνου. Ορόσημο λοιπόν μια νέας περιόδου έπρεπε να εξασφαλιστεί η βοήθεια επουράνιων και χθόνιων θεοτήτων προκειμένου να υπάρξει γονιμότητα στους ανθρώπους και στην φύση. Αργότερα με το 12μηνο έτος και τη νέα θρησκεία ορίστηκε περίπου σαν το τέλος της κρεατοφαγίας, επιστροφή των ψυχών στον Κάτω Κόσμο και έναρξη της Σαρακοστής.

               Πως λοιπόν εκδηλώσεις που ανάγονται στο πολύ μακρινό παρελθόν να συμπεριληφθούν σε νεώτερες ψυχαγωγικές εκδηλώσεις και γιορτές: Η τοποθέτηση αυτή γίνεται από άσχετους αλλά μπορεί να κρύβει ενδελεχώς και άλλα. Την εξομοίωση π.χ. του Δρωμένου με το καρναβάλι της Καλαμάτας προκειμένου να πάρει αίγλη μια αστική εκδήλωση αλλά και να απαξιώσει την ουσία του Δρωμένου της Νέδουσας, σαν περάσει στο μυαλό του κόσμου πως «εντάξ΄ μωρέ όλα αποκριάτικες εκδηλώσεις είναι». Πως σχολιάζουν την ζωή της πολυβασανισμένης Γυναίκας-Πριγκίπισσας Ιζαμπώ έτσι νεοαστική χαριτωμενιά λέγοντας απλώς ότι «έθαψε τρεις άντρες». Το χειρότερο είναι πως το πιστεύουν κιόλας.
               Φέτος λοιπόν στη Νέδουσα, μια εβδομάδα πριν την επανάληψη του Δρωμένου, είχαμε τον θάνατο ενός σημαντικού νεδουσαίου, του Νικήτα Μπατσικούρα, από τους τελευταίους της παλιάς γενιάς που κράτησε αλώβητο το Δρώμενο μόνο και μόνο από καθήκον που πρόσταζε το παρελθόν, στο φιλόξενο σπίτι του οποίου γινόταν κάθε χρόνο η εκκίνηση όλων σχεδόν των ιεροπραξιών του Δρωμένου.

 Ο μπάρμπα Νικήτας έδωσε εντολή λίγο πριν αποβιώσει, καθώς αποκάλυψε η οικογένειά του, να συνεχίσουν και φέτος (2019) όλα όπως γίνονταν σα να ήταν εκεί και ζων. Και πράγματι όλα έτσι έγιναν. Όχι βέβαια με την ένταση που γινότανε τα προηγούμενα χρόνια, αλλά και το σπίτι του χρησιμοποιήθηκε μερικώς μα και οι συγγενείς του βρέθηκαν εκεί και με το δικό τους τρόπο συμμετείχαν.
              Φέτος βρέθηκαν στη Νέδουσα, πολύ νωρίς το πρωί της Δευτέρας, μέλη του παραδοσιακού συγκροτήματος  «Πεντάηχον» από την Αθήνα, μέλη του συλλόγου «Χορόσημο» από το Άργος. Αργότερα βρέθηκαν εκεί αρκετοί φοιτητές από το τμήμα Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, δύο Νορβηγοί και ένας Δανός καθηγητές Λαογραφίας συνοδευόμενοι από τον εξ Αθηνών φίλο Άγι.  Εκατοντάδες φίλοι του Δρωμένου από την Καλαμάτα και από την υπόλοιπη Ελλάδα.
              Τα μέλη του Πολιτιστικού Συλλόγου Νεδουσαίων είχαν από νωρίς αφοσιωθεί στην κατασκευή των νηστήσιμων που προσφέρθηκαν.
              Μετά το Μουτζούρωμα ακολουθήσαμε την πορεία του Αγερμού με τα νταούλια και την φλογέρα. Σε όλα τα σπίτια μάς δέχτηκαν, όπως κάθε χρόνο, με μεγάλη χαρά και μας φίλεψαν πεντανόστημα νηστίσιμα, γεμίζοντας παράλληλα με φιλέματα και το πούργι μας για τους επισκέπτες. Αργότερα οι Τράγοι ήταν φοβεροί και απειλητικοί και τα κουδούνια τους ακούστηκαν σε όλη τη Νέδουσα. Πνεύματα ευκαρπίας ξύπνησαν και δαίμονες της ακαρπίας φοβήθηκαν και κρύφτηκαν. Η Αροτρίοση, η πιο συγκινητική στιγμή της ημέρας, έγινε με απίστευτη κατάνυξη, σε απόλυτη σιωπή οργάνων και επισκεπτών, με τον Βουζύγη και τα δαμαλάκια του σε δυναμική άροση και στιγμές ακραίως συγκινητικές καθώς η ιεροτελεστία αφιερώθηκε στη μνήμη του Νικήτα Μπατσικούρα. Ο Γάμος, η Κηδεία και η Ανάσταση ολοκληρώθηκαν με επιτυχία και έγιναν σύμφωνα με το παλαιό τυπικό.

            Οφείλω να ομολογήσω πως κάθε χρόνο τις στιγμές της Αροτρίοσης συνταράσσομαι από μεγάλη συγκίνηση. Θυμάμαι όταν την Μ. Παρασκευή του 1997 παρουσίασα για πρώτη φορά στον ομότιμο καθηγητή Λαογραφίας του πανεπιστημίου Αθηνών κ. Μιχάλη Μερακλή το άλμπουμ με τις φωτογραφίες που είχε τραβήξει στη Νέδουσα την Καθ. Δευτέρα του 1997 ο Γιάννης Παπαδόπουλος, στάθηκε σε αυτήν την πολύ σπουδαία της Άροσης και συγκινημένος μάζεψε το δάκρυ που ήταν έτοιμο να κυλήσει από τα μάτια του. Το δάκρυ του σεβασμού στην  φωτογραφία απεικόνισης μιας σοβαρής τελετουργικής πράξης που έφθασε μέχρι τις μέρες μας και την οποίαν έχει περιγράψει ο Ησίοδος.  Διότι «Αροτρίοση και σπορά αντιπροσωπεύουν βασικά έργα βιοπορισμού και τα έργα του κύκλου αυτού, καθώς και τα εργαλεία του, καλύφθηκαν προαιώνια με το πέπλο του θρύλου και της ιερότητας


Γράφει ο Γ. Βιζυηνός για παρόμοιο δρώμενο στην Βιζύη της Ανατολικής Θράκης «…Ήδη το υννίον σχίζει μετά μυστηριώδους τριγμού και αυλακώνει τα χλοάζοντα της γης στέρνα. Ιερά φρικίασις διατρέχει τα νεύρα των, από της γης και μόνον αποζώντων, εκείνων Ελλήνων. Τα όμματα των γερόντων και τα ιδικά μου πληρούνται δακρύων…». Και τα δικά μου κάθε χρόνο.-

Χρήστος Νικ. Ζερίτης