ΑΛΑΓΟΝΙΑ-ΜΕΤΑΝΑΣΤΑΤΕΥΣΗ-ΞΕΝΙΤΕΜΟΣ

«Η Αλαγονία πίσω στο χρόνο»

          Ανατρέχοντας τα φύλλα της καλαματιανής εφημερίδος «Θάρρος» από το 1899 και μετά, έχω βρει πολλές ειδήσεις σχετικές με την περιοχή της Αλαγονίας. Αυτή που παρουσιάζεται σήμερα αφορά ένα πικρό μνημείο για τον ξενιτεμό των βλαστών της Αλαγονίας στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Μέσα από τα κείμενα καταγράφεται αδρά η σκληρή πραγματικότητα και εξηγεί πως σιγά-σιγά ο πληθυσμός της ευάνδρου Αλαγονίας μειώθηκε για να φτάσει στα σημερινά επίπεδα.
         Όπως θα διαβάσει ο αναγνώστης τα δύο πρώτα κείμενα αποτελούν ειδήσεις και το τρίτο είναι, αντί χρονογραφήματος, σκέψεις του αρθρογράφου με αφορμή την επιστολή, αληθινή ή εφευρεθείσα, ενός ξενιτεμένου προς την εφημερίδα. (κρατώ την ορθογραφία και όχι την στίξη).

 

Εφημερίδα «Θάρρος»Καλαμάτας 7.3.1900

«ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΙΣ ΑΛΑΓΟΝΙΩΝ ΕΙΣ ΑΜΕΡΙΚΗΝ

         Περί τους δέκα οκτώ Αλαγόνιοι μη δυνάμενοι να αντιστώσιν εις την αφόρητον πενίαν, ήτις κατεβασάνιζε αυτούς, ανεχώρησαν σήμερον δι΄Αμερικήν προς ανεύρεσιν τύχης. Ούτω και πάλιν το ρεύμα της μεταναστεύσεως, το οποίον παρετηρήθη και κατά το παρελθόν έσχε σήμερον τας απαρχάς του. Η πλουτοφόρος Αμερική έλκει και πάλιν φέτος τους κατοίκους των αγόνων μερών της Ελλάδος και αφαιρεί τας εργατικάς χείρας της πατρίδος μας. Τα αμύθητα πλούτη και τα φανταστικά κέρδη συμπαρασύρουσι τους ευθαλείς βλαστούς της Ελλάδος και πειθαναγκάζουσι τούτους να ριφθώσιν εις την άγνωστον τύχην και ίσως πολλάκις εις την απώλειαν.»

Από την εφημερίδα Καλαμάτας "Θάρρος" 31.3.1901

Εφημερίδα «Θάρρος» Καλαμάτας 9.3.1900

«ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΙΣ ΑΛΑΓΟΝΙΩΝ

            Δευτέρα αναχώρησις χθες είκοσι πέντε Αλαγονίων δια την πλουτοφόρον Αμερικήν. Το φαινόμενον τούτο θλίβει πάντα πολίτην, διότι πολύ αραιούται ο πληθυσμός της ταλαίνης πατρίδος. Εάν εξακολουθήσωσιν επ΄ολίγον έτι μεταναστεύοντες οι Αλαγόνιοι προς εύρεσιν τύχης, θα ευρεθώμεν εις την σκληράν πραγματικότητα της ερημώσεως της Αλαγονίας. Οι αναχωρήσαντες χθες ετύγχανον κατά το πλείστον έγγαμοι, αλλά τούτο δεν τους εκώλυσε να αφήσωσι τρυφεράς και απροστάτευτους συζύγους και ανατρέξωσι προς πλουτισμόν αμφίβολον διασχίζοντες πελάγη και χώρας αγνώστους εις αυτούς.

           Αξία παρατηρήσεως είναι η τάσις εις πολλά Ελληνικά μέρη προς μετανάστευσιν και πρέπει οι αρμόδιοι να σκεφθώσι σοβαρώς επί του ζητήματος τούτου, πριν η Ελλάς ερημωθή και λάβωσι μέτρα δραστήρια προς παρεμπόδισιν των μεταναστευόντων, οίτινες κατεπειθόμενοι εις τας μυθώδεις διηγήσεις του πλουτισμού εν Αμερική φεύγουσι εκ της πατρίδος των αφ΄ου πρότερον πωλήσουσι τα κτήματά των προς εξοικονόμησιν του ναύλου.

            Τους ούτως εις την απώλειαν ριπτομένους, καθήκον έχει η Κυβέρνησις να παρακωλύει αφ’ ου άλλως τυγχάνει γνωστόν, τι οι εις διαφόρους χώρας καταφεύγοντες προς πλουτισμόν υφίστανται και εις ποίους εξευτελισμούς υποβάλλονται δια να δυνηθώσι να εξοικονομήσωσι και μόνον τον άρτον των.»

Εφημερίδα «Θάρρος» Καλαμάτας 18.3.1900

«ΑΝΤΙ ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑΤΟΣ

ΤΟ ΠΑΡΑΠΟΝΟΝ ΤΩΝ ΕΚΠΑΤΡΙΖΟΜΕΝΩΝ

         Κρατώ εις χείρας μου μίαν επιστολήν, η οποία με συγκινεί και με βυθίζει εις παντοίους σκέψεις περί του μέλλοντος της πατρίδος μας. Κρατώ την επιστολήν ταύτην και εγκύπτω εις αυτήν κατά βάθος διερευνών το περιεχόμενόν της. Αλλ’ εφ’ όσον ανασκοπώ τούτο επί τοσούτον αυξάνει η λύπη μου, καίτοι κατ’ ουσίαν δεν περιέχει τίποτε εξ εκείνων τα οποία συνήθως ισχύουσιν παρά ταις καρδίαις των θνητών να προκαλώσι την λύπην και την ανίαν.
         Δεν περιέχει η επιστολή αύτη θάνατον συγγενούς ή φίλου. Ούτε ασθένειαν ομαίμονος ούτε κάν ξένου. Είναι επιστολή εντελώς αδιάφορος, ανορθόγραφος ακόμη, με κοινάς ιδέας και με δικολαβικά επιχειρήματα. Το περιεργώτερον, είναι επιστολή αγνώστου ανθρώπου με στοιχεία Ελληνικά αλλά με γριφώδη υπογραφήν Σ.Π. Μαντεύσατε τώρα, οποία δύναται να ήνε η επιστολή αυτή και τι άραγε περιέχει δια να συγκινή; ίσως δεν περιέχει τίποτε, ίσως γράμματα μόνα κλείει μέσα της με ωχράν και νεκράν έννοιαν, με μικράν σημασίαν.

        Βεβαιωθήτε ότι αν ο υποφαινόμενος δεν έβλεπεν τον τύπον γραφής, την καταγωγήν του γράψαντος και την αιτίαν της επιστολής, ίσως δεν την εγίνωσκεν ολόκληρον. Αν δεν προυκάλει την προσοχήν του το γραμματόσημον των ηνωμένων πολιτειών και ο υπέρ την υπογραφήν Σ.Π. στίχος, ίσως η επιστολή αύτη θα παρήρχετο απαρατήρητος και θα μετωχιτεύετο μηχανικώς από τον κάλαθον των αχρήστων του «Θάρρους» εις το κάρρον της καθαριότητος της πόλεως. Τα μόνα στοιχεία της αξίας της επιστολής τα περιείχε της Αμερικής το γραμματόσημον και ο στίχος τού εις τον νέον κόσμον εκπατρισθέντος πλουτοθήρα πατριώτου. Η επιστολή εκρατήθη χάρις εις τας δύο αυτής ιδιότητας. Ανεσκοπήθη, εμελετήθη και ευρέθη σχεδόν κενή. Ευρέθη κακογεγραμμένη και δύο μόνον αληθείας περιέχουσα. Αληθείας κοινάς, αλλ’ αληθείας μεγάλας και αξίας λόγου. Αι αλήθειαι αύται είναι αλήθειαι πικραί και αλήθειαι λυπούσαι καίτοι μετά κόπου εξάγονται εκ της κακογραφίας κας περιττολογίας του εκπατρισμένου συμπολίτου. Γνωρίζει, λέγει ο συγγραφεύς της επιστολής ταύτης, ότι αθρόα εγκατάλειψις της πατρίδος εις θήραν ίσως δυστυχίας, δεν είναι εκπλήρωσις καθήκοντος. Αλλά προσθέτει, το καθήκον της οίκοι διαμονής θυσιάζεται εις την ανάγκην της υπάρξεως.  Έχει άραγε δίκαιον ο γράφων τοιαύτα; Είναι δυσχερές εις εμέ να δικαιολήσω κατάστασιν τεχνιτήν. Διότι έργον τέχνης βεβαίως είναι εν Ελλάδι η θυσία μεγάλου καθήκοντος δια την ανάγκην της υπάρξεως. Η φύσις της Ελλάδος είναι τόσον πλουσία, ώστε μόνον καταχθόνιος τέχνη και δαιμονική εκμύζησις θα ηδύνατο να δημιουργήση την θυσίαν μεγίστων καθηκόντων χάριν ξηράς ζωής. Το δαιμονικόν τούτον έργον το συνετέλεσαν οι υπουργοί μας. Το σύστημά των εδημιούργησε θανάτους εκ πείνης εν μέσαις πρωτευούσαις και η απηνής φορολογία των και η αχαλίνωτος σπατάλη των, επέταξεν εις τους πολίτας τούς μη έχοντας την γενναιότητα να αποθάνωσιν εκ πείνης ή να τερματίσωσιν αυτόχειρες τον βίον, χάριν της ανάγκης της ζωής, να διαπλεύσωσιν απεράντους ωκεανούς και να μεταπηδήσωσι τα γήϊνα ημισφαίρια. Φαντάζεσθε την δυσθυμίαν και την απόγνωσιν των εκπατριζομένων εκείνων, οίτινες υποβάλλονται εις το αποδημητικόν των χελιδόνων ταξείδιον, καίτοι έχουσι προ οφθαλμών ότι εξέρχονται της πατρίδος των, προς θήραν ίσως δυστυχίας,  κατά την ομολογίαν των. Εν τούτοις υποτάσσονται εις την ανάγκην, διότι υποτάσσεται ο ανθρώπινος εγωϊσμός εις την άγνοιαν. Προκειμένου περί θανάτου εκ πείνης εν Αλαγονία, προτιμοτέρα η επαιτεία εν Αμερική. Αλλ΄ όταν σκέπτωμαι τούτο και όταν αναπολώ εις τον νούν μου την δι’ εισφορών αποστολήν εις Πειραιά των 600 Ελλήνων υπό του προξένου της νέας Υόρκης, διότι εκεί  εις επαιτικά έργα μετήρχοντο, ερωτώ δεν είναι δικαία η λύπη ενός πατριώτου, αναγινώσκοντος το παράπονον ενός δυστυχούς συμπολίτου, εξομολογουμένου τας ατυχείς συνθήκας υφ’ ας εις ξένην εξεπατρίζετο, εις θήραν ίσως δυστυχίας;

         Ιδού η λύσις του πένθους, το οποίον προκαλεί μία αδιάφορος επιστολή με έν γραμματόσημον αμερικανικόν και με γριφώδη από τα ψηφία Σ.Π. υπογραφήν.»   

                    

Χρήστος Νικ. Ζερίτης