ΝΕΔΟΥΣΑ ΑΛΑΓΟΝΙΑΣ ΤΑΥΓΕΤΟΥ-ΔΡΩΜΕΝΟ ΕΥΕΤΗΡΙΑΣ-Σύντομο Ιστορικό της «ανακάλυψης» του Δρωμένου της Νέδουσας Από την ομάδα έρευνας του Κέντρου Λαογραφικών Μελετών Καλαμάτας

ΝΕΔΟΥΣΑ ΤΑΥΓΕΤΟΥ

ΔΡΩΜΕΝΟ ΕΥΕΤΗΡΙΑΣ

Σύντομο Ιστορικό της «ανακάλυψης» του Δρωμένου της Νέδουσας

Από την ομάδα έρευνας του Κέντρου Λαογραφικών Μελετών Καλαμάτας

            Το Κέντρο Λαογραφικών Μελετών Καλαμάτας από την ίδρυσή του, το 1994, αμέσως δημιούργησε μία ομάδα  λαογραφικής έρευνας. Είμαστε ερασιτέχνες με λίγες γνώσεις πάνω σε ειδικά θέματα και ο βασικός αρχικός στόχος μας ήταν, και είναι, να καταγράψουμε δημοτικά τραγούδια, χορούς, παραμύθια, θρύλους και γενικά ό, τι έχει σχέση με παραδοσιακό πολιτισμό μας. Βασικό όπλο μας η άδολη αγάπη μας για την πολιτιστική μας κληρονομιά.

              Το 1995 ο πρόεδρος του συλλόγου, και μέλος της ομάδας, Αντώνης Καζάκος, μας ανακοίνωσε την ύπαρξη ενός καρναβαλιού στο χωριό Νέδουσα, γειτονικό στο χωριό καταγωγής του την Αλαγονία. Αποφασίσαμε να πάμε και να βιντεοσκοπίσουμε αυτά που θα βλέπαμε. Με μια κάμερα λοιπόν την Καθ. Δευτέρα του 1995 επισκεφθήκαμε τη Νέδουσα, μείναμε όλη τη μέρα βιντεοσκοπόντας και φωτογραφίζοντας. Βέβαια για μας όλα όσα είδαμε ήταν ανεξήγητα. Άνθρωποι ντυμένοι με μαύρες κάπες, με κέρατα, με αλέτρι, άλλοι σχεδόν γυμνοί με κρύο 4-5 βαθμών, κάποιος κουβαλούσε ένα μπιντέ, μια ψεύτικη νύφη με γαμπρό που «ερωτεύθηκαν» καταγής και ένα σωρό άλλα πράγματα που αρχικά τα θεωρήσαμε σαν «τοπική ιδιαιτερότητα» στον γιορτασμό της Αποκριάς.

           Την επόμενη χρονιά, την Καθ. Δευτέρα του 1996, πάλι πήγαμε και βιντεοσκοπίσαμε τα όσα έγιναν δηλ. σχεδόν τα ίδια.

          Βέβαια στο μυαλό όλων μας βρισκόταν το ερώτημα «τι άραγε να σημαίνουν αυτά» (αν σήμαιναν κάτι), γιατί μετά από και τη δεύτερη αξιολόγηση, και με βάση τις λίγες γνώσεις μας, δεν φαινόντουσαν μόνο «τοπική ιδιαιτερότητα», αλλά ούτε και χωριάτικο αποκριάτικο ξεφάντωμα, διότι όλα όσα έγιναν το 1996 είχαν γίνει ακριβώς τα ίδια και το 1995.

           Το καλοκαίρι του 1996 αποκτήσαμε –έπεσε στα χέρια μας- το βιβλίο του Γεωργίου Μέγα «Ελληνικές  γιορτές και έθιμα της λαϊκής λατρείας». Είχε στα περιγραφόμενα αποκριάτικα έθιμα το δρώμενο του Καλόγερου από τη Θράκη. Βρήκαμε λοιπόν στο βιβλίο σκίτσα από περιστατικά που συνέβαιναν  στη Βιζύη της Θράκης και ταίριαζαν με αυτά που είχαμε δει στη Νέδουσα. Το κείμενο έλυσε κάποιες απορίες  μας, βεβαιωθήκαμε ότι βρισκόμαστε μπρος από κάτι εκπληκτικό και δυσερμήνευτο από μας.

             Εκείνη την εποχή η μόνη επαφή που είχαμε με κάποιον έγκυρο κύκλο από το χώρο της Λαογραφίας, ήταν  με  την Ελληνική Λαογραφική Εταιρία, που ίδρυσε ο αείμνηστος συμπολίτης μας Νικόλαος Πολίτης, τους τόμους της περιοδικής της έκδοσης, της Λαογραφίας, είχαμε αγοράσει πριν λίγο καιρό. Πήραμε το θάρρος να ενοχλήσουμε τον πρόεδρό της κ. Δημήτριο Λουκάτο. Με αρκετό ενδιαφέρον ο κ. Λουκάτος άκουσε τις περιγραφές μας. Μας συμβούλεψε να το ξαναβιντεοσκοπίσουμε, να το ξαναφωτογραφίσουμε και να απευθυνθούμε στον κ. Αικατερινίδη, σαν ειδικό, όπως μας τον χαρακτήρισε, επειδή ασχολείται με παρόμοια θέματα από το χώρο της Β. Ελλάδας.

               Πράγματι κάναμε άλλη μια βιντεοσκόπιση  στις 10.3.1997, πιο οργανωμένη φωτογραφικά, αφού πήραμε μαζί μας δύο φίλους γνώστες του θέματος της λαογραφικής φωτογραφίας, και αποτυπώσαμε με μεγάλη ακρίβεια  ό, τι συνέβη εκείνη τη χρονιά. Με το υλικό αυτό, το βίντεο και τις φωτογραφίες, ανεβήκαμε στην Αθήνα και επισκεφθήκαμε τον κ. Αικατερινίδη στο κτίριο του Κέντρου Eρεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, που τότε στεγαζόταν στη περιοχή Αγ. Σώστη Αθηνών.

            Ο κ. Αικατερινίδης μας δέχθηκε επιφυλακτικά, και προτού ακόμα του παρουσιάσουμε το υλικό μας μάς  είπε χαριτολογώντας «βρε παιδιά μήπως κάποιος από αυτούς στο χωριό ήταν φαντάρος στη Μακεδονία, το είδε και το μετέφερε στη Νέδουσα;» Όταν όμως άρχισε να βλέπει τις φωτογραφίες διαπιστώναμε την έκπληξη ζωγραφισμένη στο πρόσωπό του. Στο τέλος  μας είπε ότι θα μας σύστηνε στον καθηγητή κ. Μερακλή που «σαν καλαματιανός που είναι θα σας βοηθήσει καλύτερα», διότι αυτός ήταν πολύ απασχολημένος. Αμέσως τηλεφώνησε στον κ. Μερακλή, μιλήσαμε μαζί του και κλείστηκε η επόμενη συνάντηση στην Καλαμάτα.

          Την M. Παρασκευή του 1997 συναντηθήκαμε με τον κ. Mερακλή στην Καλαμάτα, είδε τις φωτογραφίες και άκουσε τις περιγραφές μας. Μας έθεσε ένα ερώτημα που σήμαινε πολλά, ήταν σκληρό και δύσκολο να απαντηθεί. Μας είπε : «αν αυτό που βρήκατε το δημοσιοποιήσετε υπάρχει ο κίνδυνος να αλλοιωθεί και να καταστραφεί. Αν το αφήσετε αδημοσιοποίητο υπάρχει ο κίνδυνος να χαθεί εντελώς». Προτιμήσαμε το πρώτο και με τη δική του σύμφωνη γνώμη.

            Το καλοκαίρι του 1997 είδε και το βίντεο με τις λήψεις μας και επιβεβαίωσε ότι πρόκειται για μια εκπληκτική περίπτωση επιβίωσης ενός δρωμένου ευετηρίας. Καρναβάλι το έλεγαν οι Νεδουσαίοι, έτσι το είπαμε και μεις.

          Από τότε ο κ. Μερακλής είναι σύμμαχος και σύμβουλός μας, συμπαραστάτης και υποστηρικτής μας.

        Συνεχίσαμε να βιντεοσκοπούμε και να φωτογραφίζουμε. Με δημοσιεύματα σε τοπικές εφημερίδες και περιοδικά, αλλά και με τη βοήθεια της ΕΤ1  που το κατέγραψε το 1998 και το πρόβαλλε  την Κυριακή της Τυρινής του 1999, δώσαμε δημοσιότητα  στη Νέδουσα και στο καρναβάλι της.

           Το καλοκαίρι του 2000 κάναμε πρόταση στον κ. Μερακλή να βοηθήσει ώστε να διοργανωθεί μία συνάντηση επιστημόνων για το θέμα αυτό. Δέχθηκε και μαζί με τους κ. Πούχνερ και κ. Αικατερινίδη κοσμούν  την Επιστημονική Συνάντηση Λαογραφίας και μας τιμούν με την  παρουσία του.

            Οι δύο βραδιές της Συνάντησης, μα ειδικά η σημερινή, η δεύτερη, είναι και μια τιμή στους πρωτοπόρους της Νέδουσας, που κράτησαν με θυσίες το δρώμενο αλώβητο, και συγκινημένοι τους φέρνουμε στο μυαλό μας. Είναι και μια ευκαιρία όμως για να εκφραστούν τα αισθήματα όλων μας, από την ομάδα έρευνας, και προς τους νεότερους και προς τους μεγαλύτερους του χωριού, που παραμέρισαν την αρχική επιφυλακτικότητα όταν διαπίστωσαν τις αγνές μας προθέσεις και μας αγκάλιασαν με αγάπη, μας άνοιξαν την καρδιά τους και μας τραγούδησαν, μας περιέγραψαν παλιές στιγμές και μας φέρθηκαν σαν να μας γνώριζαν χρόνια.

           Αυτό που θέλουμε να πούμε τελειώνοντας είναι ότι εμείς που πάμε κάθε χρόνο στη Νέδουσα τις αποκριές, ξανανιώνουμε, η ψυχή μας ελευθερώνεται και πιστεύουμε  ότι γίναμε καλύτεροι που ήρθαμε σε επαφή με αγνούς ανθρώπους που λατρεύουν και τιμούν την παραδοσιακή μας κληρονομιά.-

 Καλαμάτα 17/2/2001

Για το Κέντρο Λαογραφικών Μελετών Καλαμάτας

Χρήστος Νικολάου Ζερίτης