ΚΩΣΤΑΓΕΡΑΚΑΡΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ. Ο ΜΑΝΙΑΤΗΣ ΔΟΛΟΦΟΝΟΣ ΤΟΥ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ ΔΗΛΙΓΙΑΝΝΗ

ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΩΣΤΑΓΕΡΑΚΑΡΗΣ. Ο ΜΑΝΙΑΤΗΣ ΔΟΛΟΦΟΝΟΣ ΤΟΥ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ ΔΗΛΙΓΙΑΝΝΗ
ΤΟ ΜΟΙΡΟΛΟΪ –ΚΑΤΑΡΑ ΤΗΣ ΑΔΕΡΦΗΣ ΤΟΥ.

Του Χρήστου Νικ. Ζερίτη

          Αναδιφώντας τον καλαματιανό τύπο του 1905 και συγκεκριμένα την εφημ. «Φως» στο φύλο της 5ης Ιουνίου 1905, βρήκα δημοσιευμένο από τον συνεργάτη της εφημερίδος Ν. Κτεναβέα, το μοιρολόγι-κατάρα της αδερφής του δολοφόνου Αντώνη Γερακάρη, το οποίο είπε, πέντε μέρες μετά την δολοφονία του πρωθυπουργού Θεόδωρου Δηλιγιάννη, στο νεκροταφείο της Καλαμάτας κλαίγοντας τον άντρα της.  Προτού δημοσιεύσω το κείμενο του μοιρολογιού, γράφω λίγα λόγια για το περιστατικό που συντάραξε τότε την Ελλάδα, όπως υπάρχουν στο διαδίκτυο.

            «Το απόγευμα της 31ης Μαΐου 1905 ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης, ως πρωθυπουργός, πήρε το δρόμο για τη Βουλή, προκειμένου να παραστεί σε μία συνεδρίαση ρουτίνας. Στις 5:05 μ.μ. έφθασε με την άμαξά του στην είσοδο του Βουλευτηρίου, στην  οδό Σταδίου, συνοδευόμενος από τον σωματοφύλακά του Γιάννη Πάνο. Ένας άνδρας 35 περίπου ετών προθυμοποιήθηκε να του ανοίξει την πόρτα της άμαξας.  Ήταν ψηλού αναστήματος, μαυριδερός, με ρούχα κόκκινα σχεδόν ξεβαμμένα. Ο ανύποπτος Δεληγιάννης τον ευχαρίστησε και κατευθύνθηκε προς τη μαρμάρινη κλίμακα της Βουλής. Τότε, ο άγνωστος με μια αστραπιαία κίνηση έβγαλε ένα μαχαίρι και το βύθισε στην κοιλιά του άτυχου πολιτικού. Η φρουρά της Βουλής αιφνιδιάστηκε πλήρως, όπως και ο σωματοφύλακάς του, και μόνο ορισμένοι από τους παριστάμενους πολίτες αντελήφθησαν αμέσως τη σκηνή της δολοφονικής απόπειρας. Αμέσως κινήθηκαν εναντίον του, καταφέροντάς του χτυπήματα με τις γροθιές και τα μπαστούνια τους. Από την οργή του κόσμου τον έσωσε ένας λοχίας της Φρουράς, που τον μετέφερε βαριά πληγωμένο στο υπόγειο της Βουλής.
Εκεί, ο επικεφαλής της Φρουράς πληροφορήθηκε το όνομα του δράστη: Αντώνιος Κωσταγερακάρης. Ιδιότητα: Λεσχειάρχης - Χαρτοπαίκτης.
– «Τι έκανες μωρέ», του είπε.
– «Έκλεισε  τα χαρτοπαίγνια και εψόφησα από την πείνα» ψέλλισε και μετ' ολίγον ξεψύχησε.
             Η κατάσταση του Δηλιγιάννη συνεχώς χειροτέρευε. Υπεβλήθη αμέσως σε επέμβαση λαπαροτομίας από τρεις καθηγητές της Ιατρικής, αλλά κατά τη διάρκεια της εγχείρισης παρέδωσε το πνεύμα. Αν και χωρίς πολιτικά κίνητρα, υπήρξε η δεύτερη δολοφονία σημαίνοντος πολιτικού προσώπου στη νεώτερη ελληνική ιστορία, μετά τη δολοφονία του πρώτου κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια.

                                                     «Η στιγμή». Ζωγραφιά εποχής 1905

        Ο Αντώνιος Κωσταγερακάρης δεν πέθανε μετά το λυντσάρισμά του. Έζησε, έδωσε κατάθεση, δικάστηκε και εκτελέστηκε. Μέσα από τα διάφορα δημοσιεύματα που εν συντομία θα παραθέσω, εκτός του μοιρολογιού που είναι και το βασικό θέμα, ελπίζω να ενδιαφέρουν τους αναγνώστες της εφημερίδος μας τα θέματα της καταγωγής του μανιάτη δολοφόνου, της δίκης του, της απολογίας του και της εκτέλεσής του στην καρμανιόλα, αλλά και το θέμα της καρμανιόλας και των δημίων που εκτελούσαν.

ΤΟ ΜΟΙΡΟΛΟΓΙ-ΚΑΤΑΡΑ
Εφ. «Φως» Καλαμάτας 5/6/1905

«ΤΟ ΜΟΙΡΟΛΟΓΙ ΤΗΣ ΑΔΕΡΦΗΣ ΤΟΥ ΔΟΛΟΦΟΝΟΥ
Συγκινητικότατη εικών παρεστάθη προχθές το βράδυ εις όσους έτυχε να παρευρεθώσι εν των Νεκροταφείω. Η αδελφή του μυσαρού δολοφόνου είχεν υπάγη εις το τάφον του ανδρός της ίνα κλαύση κατά το Μανιάτικον έθιμον λόγω της ημέρα των ψυχών, μετ’ άλλων γυναικών. Αφού δεν επ’ αρκετόν συνέκλαυσε μετά των άλλων τον «Γεωργαντά» της, του ανήγγειλε μοιρολογούσα και βοηθούμενη από τας άλλας γυναίκας, δια μοιρολογίου συγκινητικωτάτου το οποίον ανέλυσε στους πολυπληθείς  πάσης τάξεως και φύλου επισκέπτας εις δάκρυα, το φοβερόν κακούργημα τουαδελφού της ορυομένη και μαλλιοτραβούμενη. Λυπούμεθα αληθώς διότι δεν δυνάμεθα να το παραθέσωμεν και τούτο διότι δεν κατορθώσαμεν να το λάβωμεν. Παραθέτομεν όμως, καθώς το ήκουσε ο υποφαινόμενος, το μέρος το προς τον αδελφόν της απευθυνόμενον, δια να φανή το βαθύ άλγος της μέσα ‘στας ωραίας και απλάς γραμμάς και το ανάθεμα εις το οποίον τον στέλλει:
-Βρε διάβολε και σατανά
απόνταν εγεννήθηκες κάνα καλό δεν έκανες
τρέχ’ από δω τρέχ’ από κει
στο διάβολο και στην οργή.
Δεν  έπερνες μία τριχιά να δέσεις το λαιμούλι ζου
ω και να πάης να πνιγής παρά ετούτο πώκαμες
και σκότωσε το Βασιλιά
τον Βασιλέα του ντουνιά.
Η μοίρα ζου ζε μοίρανε κάνα καλό να μην ιδής
τώρα ‘στα τελευταία σε συγκολήθη ο διάβολος
να κάνης το πολύ κακό
και να σκλαβώσης το Λαό.
Είνε ντροπή και συφορά που κάθωμαι και μελετώ
τον πομπεμένο, τον λοβό,
που έπιασε και σκότωσε ένα πανέριο πρόσωπο.
Τώρα θα ιδού από δανά που θέου να σε κόψουσι
με το βασιλικό σπαθί
να δικιωθή ο Βασιλιάς
όλος ο κόσμος κ’ ο ντουνιάς.
Κτεν.»

Ποίος ήταν όμως ο Αντώνης Γερακάρης;  

Παντρεμένος με πέντε παιδιά που πεινούσαν λόγω της ανεργίας του πατέρα τους. 

Οι εφημερίδες της εποχής, μοναδική πηγή ενημέρωσης των πολιτών, με τους δαιμόνιους ρεπόρτερς, ανακάλυψαν πάμπολλα στοιχεία για την καταγωγή του και την οικογένειά του. Με εντυπωσιακούς τίτλους η εφημ. «Ακρόπολις» αναγγέλλει την επόμενη μέρα 1/6/1905 την δολοφονία του πρωθυπουργού και δημοσιεύει στοιχεία για τον δολοφόνο του. Γράφει:
ΠΟΙΟΣ Ο ΔΟΛΟΦΟΝΟΣ.ΠΟΘΕΝ ΚΑΤΑΓΕΤΑΙ. ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΤΟΥ. ΑΓΝΩΣΤΑΙ ΛΕΠΤΟΜΕΡΙΑΙ 

Ο δολοφόνος Αντώνιος Γερακάρης είναι ηλικίας 38 ετών ακριβώς. Κατάγεται εκ Λαγείας του ομωνύμου δήμου του νομού Λακωνίας. Η οικογένεια εις την οποίαν ανήκει είναι ευυπόληπτος. Αυτός μόνον από μικράς ηλικίας είχε παρουσιάσει μίαν τάσιν προς τον ελεύθερον βίον, προς την διαφθοράν. Ο πατήρ του, ο οποίος ήτο δημόσιος υπάλληλος τελωνοσταθμάρχης προαχθείς εις υποτελώνην, και όστις προ ολίγου καιρού είχε διορισθή εις Νεάπολιν του δήμου Βοιών, εφρόντισε να του δώση μίαν μόρφωσιν καλήν, να τον εισαγάγη εις ένα βίον έντιμον. Εκείνος όμως πολλάκις απήρχετο της πατρικής στέγης και διατρίβων εις διάφορα μέρη, επανήρχετο πάλιν οσάκις ελάμβανεν ανάγκην χρημάτων εις την οικογένειά του. Εις ηλικίαν 22 ετών ενυμφεύθη παρά την θέλησιν της οικογενείας του, η οποία τον εξώρισεν εις το Γύθειον ένθα διέμεινεν ολίγον χρόνον. Προ ολίγων ετών εγκατεστάθη οικογενειακώς ενταύθα. Ως επάγγελμα, ως εργασίαν, επέλεξε την του χαρτοπαίκτου. Περιφερόμενος από της μιας λέσχης εις την άλλην, από του ενός χαρτοπαιγνίου της Ομονοίας εις τα άλλα των συνοικιών, ανελάμβανεν εις αυτά άλλοτε μεν την υπηρεσίαν του λεγόμενου κράχτου, άλλοτε του μπράβου και άλλοτε του κόπτου. Εσχάτως είχεν προσληφθή εις την λέσχην του Μητσέα ως θυρωρός, μένων εκεί την νύκτα και λαμβάνων ως αντιμισθίαν ολίγα μονόδραχμα εκάστην πρωϊαν οπότε έληγεν η λειτουργία του χαρτοπαιγνίου και τα οποία διέθετεν εις την διατροφήν της οικογένειάς του.  Εις τους χαρτοπαικτικούς κύκλους ήτο γνωστός υπό το όνομα Κωσταγερακάρης. Τούτο δε διότι ο πατήρ του ονομάζετο Κωνσταντίνος, το αληθές όμως επώνυμόν του είναι Αντώνιος Γερακάρης. Περί του παρελθόντος του πολλά θρυλλούνται. Ότι εκτός του χαρτοπαικτικού επαγγέλματος έχει διαπράξει και μερικά εγκλήματα, ότι διήγε τέλος βίον ουχί ανεπίληπτον, πράγμα το οποίον έγινεν αφορμή να χαρακτηρισθή ως έκφυλος. Πολλάκις ηκούσθη καταφερόμενος εναντίον της αστυνομίας και εναντίον της Κυβερνήσεως, ήτις κατεδίωκε τα χαρτοπαίγνια, πολλάκις δε ηκούσθη ευχόμενος να ευρεθή κανείς όστις να φονεύση τον κ. Παπούλαν ή τον Πρωθυπουργόν.

        Παράλληλα η ίδια εφημερίδα δημοσιεύει στις 3/6/1905 φωτογραφία του Γερακάρη και της οικογενείας του, ενώ τα σκίτσα του είναι στην ημερήσια διάταξη. Ο μανιάτης δολοφόνος.

          

           Ο Μανιάτης συγγραφέας-ποιητής-ζωγράφος Κυριάκος Δ. Κάσσης, στο βιβλίο του «Μοιρολόγια της Μέσα Μάνης» τόμος  Α΄ Αθήνα 1979 και στη σελ.89 κατατάσσει την οικογένεια του Γερακάρη στους Γιαννακομιχελιάνους και ειδικότερα στους Γιαννακιάνους. Ο ίδιος συγγραφέας στον Β΄ τόμο των Μοιρολογιών της Μέσα Μάνης-Αθήνα 1980-στην σελ. 238 καταγράφει από την Στ. Νικολαράκου (Πολυμενάκου) κάτοικο Λάγιας το παρακάτω:

Πολύ-πολύ με θύμωσε ο Ντεληγιάννης υπουργός
και στη Βουλή ανέβηκα καρτέρι και του φύλαξα
τούπεκα του κουβέϊντιασα και εκείνος μ’ αντιμίλησε
έβγαλα τονέ σκότωσα κι απέει το μετάνιωσα.

Εκτός από τον δολοφόνο Αντώνιο Γερακάρη συνελήφθησαν ως ηθικοί αυτουργοί και οι μανιάτες λεσχειάρχες Γεώργιος και Αθανάσιος Μητσέας  καθώς και ο ανιψιός τους Λεωνίδας Κλείδωνας με καταγωγή από τα Αλτομυρά Αβίας. Σε δηλώσεις του στην εφημ. «Άστυ» ο Γεώργιος Μητσέας δήλωνε: με τον δολοφόνο καμία σχέση δεν έχω αφότου απολύθηκε από την λέσχη μου. Απεναντίας παράπονα μπορεί να έχει ο Κωσταγερακάρης, γιατί όταν πριν από 15 ημέρες ήρθε να μου ζητήσει δουλειά, με ύφος απειλητικό, τον έδιωξα. Η αλήθεια είναι πως δεν είχε καμία βιοποριστική δουλειά από τότε που η Αστυνομία έκλεισε τα χαρτοπαίγνια. Αλλά δεν είναι μόνο αυτός που απολύθηκε από την υπηρεσία μου. Συνολικά τριάντα άνθρωποι παύθηκαν από τις θέσεις τους…

     Η δίκη ξεκίνησε στις 17 Δεκεμβρίου 1905, εξήμισυ μήνες μετά το έγκλημα. Κατηγορούμενοι οι Αντώνιος Γερακάρης και ο Γεώργιος Μητσέας. Ο Μητσέας δήλωσε για δικηγόρους του τους Κωνσταντίνο Κωνσταντόπουλο, πρώην πρωθυπουργό, Γεώργιο Αναστασόπουλο, βουλευτή Μεγαρίδος, Μιχαήλ Παυλόπουλο, Ευστάθιο Κουλουμβάκη δικηγόρο εν Καλάμαις και τον Μουντζουρίδη δικηγόρο Ναυπλίου. Ο Γερακάρης δεν είχε κανέναν και έτσι το δικαστήριο διόρισε αυταπαγγέλτως τον δικηγόρο Ι. Ζερβουλάκο, τον οποίον αντικατέστησε ο Βασίλειος Αντωνόπουλος μετά από αίτημα του κατηγορουμένου. Στην έδρα οι δικαστές ως Πρόεδρος ο εφέτης Π. Κουμανταρέας και Σύνεδροι οι Ευγένιος Κανέλλης, Περικλής Βλάχος, Εισαγγελέας ο Αναστάσιος Τσέλλος και Γραμματέας ο Δ. Βλαχάκης. Εξελέγησαν οι ένορκοι 12 τακτικοί και 2 αναπληρωματικοί. Η δίκη ξεκίνησε και συνεχίστηκε μέχρι την 27^η Δεκεμβρίου και το δικαστήριο συνεδρίαζε από 9πμ μέχρι τις 9μμ μόνο με μια μικρή μεσημεριανή διακοπή. Δεκάδες ουσιώδεις και μη μαρτυρίες κατετέθησαν και ξαφνικά την 28^η Δεκεμβρίου 1905 η δίκη αναβλήθηκε για σοβαρούς λόγους και επαναλήφθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 1906.
        Στην απολογία του ο Κωσταγερακάρης υποστήριξε πως ήταν άνεργος, πως πεινούσε η οικογένειά του, πως δεν ήταν συστηματικός χαρτοπαίκτης, πως δεν είχε κακουργήσει ποτέ και πως για τρεις ημέρες πριν την δολοφονία, την οποίαν δεν είχε προμελετήσει, τριγύριζε στους δρόμους. Κατέθεσε ακόμα πως ο λεσχειάρχης Μητσέας δεν φέρει καμία ευθύνη για την πράξη του (παρόλο που στην πρώτη κατάθεσή του μετά την σύλληψη είχε δηλώσει πως ο Μητσέας τον οδήγησε στο φονικό) λέγοντας χαρακτηριστικά: εμένα ποτέ ο Μητσέας

 δεν μου είπε τίποτε και για κανέναν… ήταν τέτοιος που δεν μας επέτρεπε καλά-καλά να τον χαιρετήσωμεν. Εγώ όσα είπα τα είπα για να τον καταστρέψω και να σωθώ. Ο Μητσέας ζούσε σαν πρίγκιπας και μπορούσε να πάγη να ζήση εις το Παρίσι… σας λέγω πως αν ήμουν ο μόνος κατηγορούμενος δεν θα απολογούμην  καθόλου. Αλλά επειδή κατηγορείται άδικα ο Μητσέας δεν θέλω να σιωπήσω.
      Στην απολογία του ο Μητσέας είπε πως δεν είχε καμία σχέση με την δολοφονία του Δηλιγιάννη, παρόλο που το κλείσιμο των λεσχών του επέφερε τεράστια οικονομική ζημιά. Κάνοντας μια σύντομη αναδρομή στη χαρτοπαιξία είπε: προ δεκαετίας η χαρτοπαιξία είχε λάβη μεγάλες διατάσεις. Από την εποχή του Μπαϊρακτάρη. Πάντοτε τη σημαίαν της χαρτοπαιξίας είχεν ο Καλφακάκος… βλέπετε ο Καλφακάκος είχε την υποστήριξη του Μητσάκου ο οποίος ήταν ο γενικός επιθεωρητής των αστυνομιών. Ο Ζυγούρης που πήγε να ανοίξη χαρτοπαίγνιον έφαγε ξύλο δυνατό. Εγώ πήγα στην εφημερίδα «Σκρίπ» και τα είπα και τότε έγραψε ο Κουσουλάκος το άρθρον «ή όλοι ή κανένας». Συνεπεία αυτού του άρθρου επετράπη και σε μένα να άρχισε να έρχεται κόσμοςστο δικόμου χαρτοπαίγνιον… ο Καλαφακάκος όταν είδε ερημούμενον το μαγαζί του έστειλε τον γιό του και έναν υπενωματάρχην και μου κάνανε φασαρίες… έβαλε κάποιους Μανιάτες να με δολοφονήσουν….ο Μπαλινάκος…. ο Καστανάκος… ο Γεννηματάς…ο Λεωτσάκος…»

……στην κατάθεσή του αναφέρει πολλά μανιάτικα επώνυμα και διαφαίνεται ο σκοτεινός υπόκοσμος που όπως φαίνεται ελέγχει το μανιάτικο στοιχείο της Αθήνας. Με κάθε τρόπο, διανθίζοντας την κατάθεσή του με λεπτομέρειες, προσπαθεί να αποδείξει πως δεν έχει σχέση με το βαρύ φονικό. Όμως…
ο Εισαγγελέας στην αγόρευσή του αποδίδει στον μεν Κωσταγερακάρην τον φόνον λόγω «αργίας και οκνηρίας» στον δε Μητσέα «πάθος και μανία καταδιώξεως μαζί με το χάσιμο των υπερκερδών από τις επιχειρήσεις της νύχτας». Κατέληξε πως «το Κράτος των κακοποιών και επικίνδυνων στοιχείων πρέπει να καταρρεύσει παταγωδώς»
       Την 27^η Φεβρουαρίου 1906 αναγγέλθηκε η απόφαση του Δικαστηρίου. Ο Κωσταγερακάρης ένοχος για «ανθρωποκτονία εκ προμελέτης» με ποινή εις θάνατον εκτελεσθησόμενον δια των νομίμων μέσων, ο δε Μητσέας ένοχος «ότι αποφασίσας απρομελετήτως εις βρασμόν να εκτελέση  ψυχής, να εκτελέση ανθρωποκτονίαν κατά των Κυρ. Μαυρομιχάλη (υπ. Εσωτερικών), Αναστ. Παπούλα (Δ/ντη Αστυνομίας) και Θ. Μπάκα (αστυνόμος), ή τινός εξ αυτών, έδωκε κατο τον Μάιον του 1905 παραγγελίαν ή υπεσχέθη μισθόν εις τον ειρημένον κατηγορούμενον Αν. Γ. Κωσταγερακάρην..με ποινή ειρκτή 8 ετών».

       Ο Κωσταγερακάρης οδηγήθηκε στις φυλακές Συγγρού και αρχές Μαρτίου μεταφέρθηκε στο Παλαμήδι του Ναυπλίου. Εκεί κρατήθηκε μέχρι την 10ην Ιουνίου 1906. Τότε ήρθε η εντολή για την εκτέλεσή του. Μεταφέρθηκε στην απομόνωση στις φρικώδεις φυλακές Μιλτιάδου. Παρά το γεγονός πως στην δίκη του είχε δηλώσει υλιστής, ζήτησε να εξομολογηθεί και να προσκυνήσει. Τον οδήγησαν στην μικρή εκκλησία του Αγίου Ανδρέα. Έμεινε μέσα προσευχόμενος μία ώρα. Φεύγοντας ζήτησε να συνομιλήσει με τον συμπατριώτη του Σιδέρη και να τους δοθούν οινοπνευματώδη ποτά. Του έκαναν τις χάρες. Οδηγήθηκε πάλι στο κελί του μαζί με τον Σιδέρη. Τι κουβέντιασαν όλη τη νύχτα κανείς δεν έμαθε. Το πρωί ζήτησε έναν καφέ. Αμέσως μετά ο ιερέας των φυλακών τον εξομολόγησε. Στις 5 το πρωί τον πήραν. Φεύγοντας ζήτησε από τους άλλους κατάδικους να τον συγχωρήσουν. Οδηγήθηκε στο αιματοβαμμένο Αλωνάκι όπου ήταν η καρμανιόλα. Ο Εισαγγελέας διάβασε την καταδίκη του. Τον ρώτησε αν ήθελε κάτι να πει. Αυτός απάντησε πως δικαιολογημένα τον καρατομούν και πως ο Μητσέας δεν έφταιγε σε τίποτα.

Ξύλινη λαιμητόμος της εποχής του Όθωνα. 

«ο Θεός να σε συγχωρέση» του φώναξαν κάποιοι από το πλήθος.

       Το μαχαίρι της λαιμητόμου έπεσε. Ημερομηνία 11 Ιουνίου 1906 που καρατομήθηκε ο Κωσταγερακάρης.-

Πηγές
-Εφημερίδα Καλαμάτας «Φως» 5/6/1905 και 9/6/1905
-Εφημερίδα Αθήνας «Ακρόπολις» 1/6/1905
-Εφημερίδα Αθήνας «Σκρίπ» 6/6/1905
-Εφημερίδα Αθήνας «Άστυ» 25/2/1906
-Εφημερίδα Αθήνας «Καιροί» 13/6/1906
-Κουράκη Νέστορα «Δήμιοι του Ναυπλίου»  (Σταμάτης Σταματίου (Σταμ–Σταμ), « Δημίων Ιστορίες », Ελλέβορος, 1992.)
-Μωραΐτη Κάρολου. Η ζωή και η δολοφονία του πρωθυπουργού Θεόδωρου Δηλιγιάννη. Λεξίτυπον 2012.
-Διάφορα λήμματα στο Διαδίκτυο.