Μήνυμα

Πάντα να πολεμάς και να αντιστέκεσαι, κι ας μένεις μόνος. Μονάχος, έρημος, γαλήνιος, να πολεμάς για το καλό του Ανθρώπου. ( Ι. Π. Κουτσοχέρας)

Τετάρτη 1 Μαρτίου 2017

ΣΕΙΣΜΟΙ, ΛΥΚΟΣ ΚΑΙ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΟΝ

ΟΙ ΣΕΙΣΜΟΙ, Ο ΛΥΚΟΣ  ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΟΝ.
Του Χρήστου Ν.Α. Ζερίτη


          Ο παράδοξος τίτλος που δίνω στο δημοσίευμα δεν είναι για να τραβήξει την προσοχή του αναγνώστη αλλά για να έχει μια πρώτη γεύση για το περιεχόμενο που θα επακολουθήσει. Πηγή οι αθηναϊκές εφημερίδες που, χάρη στους ανταποκριτές και στους επιστολογράφους τους, μας παρέχουν σπουδαίες πληροφορίες για το μανιάτικο παρελθόν. Ο αναγνώστης μπορεί, εκτός από τις ειδήσεις, διαβάζοντας προσεκτικά τα κείμενα, να «ανακαλύψει» λαογραφικά στοιχεία που έχουν σχέση με την εθιμική νοοτροπία των κατοίκων της Μάνης.                                                                                                                                                                                                          
            - Οι σεισμοί στην περιοχή της νοτίου Πελοποννήσου ήταν πάντα κάτι συνηθισμένο.  Σε παλαιότερο δημοσίευμα μου αποπειράθηκα να χρονολογήσω την Μεγάλη Πέτρα του χωριού μας και γενικότερα όλο το γκρέμισμα που φαίνεται στο βουνό της Πολιάνας. Είναι σαφές πως κάποιος μεγάλος σεισμός έκανε όλη την σειρά από ογκόλιθους να αποσπαστούν και να κατρακυλήσουν στην πλαγιά. Το πώς η Μεγάλη Πέτρα, η Καμινόπετρα και οι άλλοι πέτρινοι γίγαντες κατάφεραν να σταθούν στην θέση που είναι σήμερα και δεν κύλησαν μέχρι την θάλασσα της Χοτάσιας (η κατηφόρα είναι πολύ μεγάλη και λογικά όλες οι ογκώδεις πέτρες θα έπρεπε να βρεθούν στην θάλασσα) είναι ανεξήγητο. Στοιχεία που αντλώ από το διαδίκτυο (Βικιπαίδεια λήμα Σεισμός της Σπάρτης) με οδηγούν στο συμπέρασμα πως «ο μεγάλος σεισμός του έτους 464 π.Χ. που έγινε στον Ταΰγετο, στην Σπάρτη και που σύμφωνα με ιστορικές πηγές προκάλεσε 20.000 θύματα, κατέστρεψε ολοσχερώς την πόλη και έγινε αφορμή για εξέγερση των ειλώτων. Η Λακωνία ονομαζόταν εύσειστος και καιετάεσσα από τους καιετούς (χάσματα) που υπήρχαν εκεί. Ελάχιστες αναφορές έχουμε για τα στοιχεία του σεισμού. Ιδίως ο Στράβων, ο Παυσανίας, ο Πλούταρχος και ο Θουκυδίδης αναφέρουν το συμβάν αυτό. Το επίκεντρο του σεισμού δεν είναι ακριβώς γνωστό. Αν και η ένταση του σεισμού δεν είναι γνωστή, αφού η αντίστοιχη μονάδα μέτρησης είναι μεταγενέστερη ανακάλυψη, οι ιστορικοί τον περιγράφουν ως «μέτριο ως ισχυρό». Αιτία της σεισμικής δόνησης ήταν πιθανή κάθετη μετακίνηση μιας τεκτονικής πτυχής στον Ταΰγετο. Το 1991 έγινε γεωλογική μελέτη με σκοπό την εξακρίβωση της τοποθεσίας του επίκεντρου και της έντασης του σεισμού. Το πόρισμα λέει, ότι αν ο σεισμός του 464 π.Χ. έγινε στο σημείο που εντόπισε η μελέτη αυτή, τότε η έντασή του θα πρέπει να ήταν περίπου 7,2 βαθμοί της κλίμακας Surface wave magnitude.»
        Ένας μεγάλος σεισμός, πολύ μεταγενέστερος, περιγράφεται από επιστολογράφο-ανταποκριτή της αθηναϊκής εφημερίδας «Αθηνά» στο φ.908 στις 11.4.1842 και δημοσιεύει την παρακάτω είδηση:
«Απόσπασμα ιδιαιτέρας εκ Γυθείου επιστολής την 8 Απριλίου 1842.
…Απ΄εδώ νεώτερον άλλον δεν έχω να σας γράψω, παρ’ ότι προχθές ημέραν Δευτέραν, προ μεσημβρίας έγινε σεισμός μέγας, όστις επροξένησεν μεγάλην φθοράν εις όλα εν γένει τα χωρία της Μάνης και κατ΄εξοχήν εις Αρεούπολιν εκρημνίσθησαν όλως διόλου υπέρ τας τριάκοντα οικίας και άλλαι περίπου εξήκοντα έπαθον μεγάλως. Εις δε το  Οίτυλον τριάκοντα έως τεσσαράκοντα έγιναν ωσαύτως σωρός ερειπίων. Επίσης εις τα Κελεφά. Εδώ έξω εις τα χωρία Μαρούλια και Πολυάραβον αρκεταί οικίαι έπεσαν και τέσσαρες άνθρωποι εφονεύθησαν. Και εις το Οίτυλον λέγεται ότι εφονεύθησαν άνθρωποι. Δεν γνωρίζομεν ακόμα τι συνέβη εις τα μακρυνότερα μέρη της Μάνης…»
         
Το μέγεθος της καταστροφής αλλά και της σεισμικής ακτίνας φαίνεται και από το παρακάτω δημοσίευμα της αθηναϊκής εφημερίδας «Αιών» στο φ.346 την 12.4.1842, στο οποίο δημοσιεύεται η είδηση του τρομερού σεισμού και το πώς επηρέασε την Μεσσηνία. « Τρομερώτατος κλονισμός γης συμβάς κατά την παρελθούσαν Δευτέρα, κατεκρήμνισεν όλας σχεδόν τας οικίας της πόλεως Ανδρούσης. Ο κλονισμός εγένετο κατά τας  ώρας 9.10 και διήρκεσε μέχρι των 9.15. Εις το διάστημα αυτό, ενώ έπαυεν λίγο, ήρχετο έπειτα με μεγαλυτέραν ορμήν. Συνέβη τούτο τρις. Από τον κρημνισμόν των εκκλησιών, των οικιών κλπ δεν έβλεπε τις άλλο ειμή κονιορτόν αεροβατούντα και καταθαμμένα τα άνω και κάτω. Εντεύθεν άνθρωποι έντρομοι έτρεχον να εύρωσιν καταφύγιον φωνάζοντες : «Ιδού το τέλος του κόσμου…Θεέ ελευθέρωσόν μας». Ο κλονισμός ούτος ηκολούθησε γενόμενος και κατά την μεσημβρίαν εις τα 5μμ και κατά τας 8 της αυτής ημέρας, ουχί όμως τόσον δυνατός, ως τον πρώτον. Την επιούσαν (Τρίτην) εγένετο όμοιος τρις τας ώρας 10πμ την 1μμ και την 11ηνμμ. Οι άνθρωποι κατατρομαγμένοι ευρίσκοντο εισέτι εις σκηνάς εκτός της πόλεως όπου και διανυκτερεύσασι. Ο αυτός κλονισμός ηκολούθησεν εις την Κυπαρισσίαν, Πύλος, Μοθώνην, Κορώνην, Νησίον , Καλάμας και άλλα μέρη της Σπάρτης, καθώς και τον Δήμον Εύας (Ναζίρι), όπου ερράγη η γη και έκαμεν εν χάσμα δύο σπιθαμών το πλάτος και 4 οργιών το βάθος. Εδώ εφονεύθη μία  μόνη γυνή, οι λοιποί άνθρωποι ευρέθησαν κατ’ ευτυχίαν εκτός των οικιών των».
          - Η προαναφερθείσα εφημερίδα «Αθηνά» δημοσιεύει στο ίδιο φύλο της, εκτός από την είδηση του τρομερού σεισμού, και άλλες ειδήσεις που αφορούν τη Μάνη : «…Τα κακά μας φίλε δεν περιορίζονται μόνον εις τον σεισμόν. Το Σάββατον το εσπέρας εισήλθεν εις το χωρίον Βαχόν εις λύκος, όστις ορμών και εντός των οικιών εδάγκασεν εννέα ανθρώπους και γυναίκας. Οι δύο εξ αυτών κινδυνεύουν από τας πληγάς. Εκείθεν επέρασεν εις Γέρμαν όπου εδάγκασε άλλους πέντε, εξ ών εις μόνον είναι εις κίνδυνον. Αυτά τα πράγματα δεν εσυνέβησαν καμμίαν άλλην φοράν εις τα μέρη ταύτα.
Προς τούτοις δε η ανομβρία καταξήρανεν όλα τα γεννήματα και η ακρίδα έπεσε πλήθος. Ο Θεός να γενή ίλεως…!!!!!!!!!!!»
Σχόλιο: «Εδάγκασεν 9 ανθρώπους και γυναίκας». Κατά τον επιστολογράφο, και κατά τη νοοτροπία της εποχής, άλλο ο «άνθρωπος» και άλλο η «γυναίκα».
«Ανομβρία και ακρίδες». Σύμπτωση άραγε; ή οπαδοί του Παπουλάκου είχαν αρχίσει ήδη την προετοιμασία του ερχομού του; Πιθανότατα εκείνη την περίοδο βρισκόταν στη Μάνη.
-Έχοντας στο μυαλό μου τις εικόνες από το παλαιά ελαιοτριβεία της Πολιάνας (κυρίως εκείνο που ήταν μετά το σχολείο-Κατσαρέικο-), αλλά και τις ζωγραφιές του Κυριάκου Κάσση για τα ακροταιναρίτικα λιοτρίβεια, πιστεύω πως θα είναι ενδιαφέρουσα η παρακάτω είδηση για όλους τους συχωριανούς μας, και μη. Δημοσιεύθηκε στην εφ. «Αθηνά» τον Δεκέμβριο  1835.
 «Επειδή εις εν εκ των παραλαβόντων φύλων σας καταχωρήσατε διατριβήν περί της μηχανής  την οποίαν μετέφερεν εις Κέρκυραν ο κ. Γ.Καποδίστριας, εκθλιπτικήν του ελαίου, μάθετε και παρ΄εμού ότι ο πατήρ μου μετησχημάτισεν έναν αλευρόμυλο μας εις χωρίον Βάρσοββαν, εις ελαιοτριβείον. Δηλαδή έκαμεν ώστε το λιθάρι του ελαιοτριβείου αντί ανθρώπων να κινείται και αλέθη δια του ύδατος. Το δοκίμιον τούτο επιχειρηθέν προ τριών μηνών, μετά διαφόρους εργασίας και παραλλαγάς δια την ανεπιτηδιότητα των τεχνικών, τέλος πάντων, κατ’ αυτάς επέτυχεν. Η διαφορά ίσταται ότι το αυτό λιθάρι δια να κινηθεί και αλέθη εχρειάζοντο έξι άνθρωποι, ότι δια των ανθρώπων αυτών αλέθη χιλίας οκάδας ελαιών το ημερονύκτιον και δια του ύδατος τέσσερας χιλιάδας, τριβομένων των ελαιών δια της δι’ υδατος κινήσεως του λιθαρίου καλύτερον. Η διαφορά μας επαρουσίασεν κέρδος αξιόχρεων, το οποίον δια την ολιγότητα των δοκιμασιών δεν ημπορούμεν επί του παρόντος να ορίσωμεν αλανθάστως. Η συρροή των ανθρώπων δια περιέργειαν είναι μεγάλη…..Εν Σπάρτη 8 Δεκεμβρίου 1835».



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου