ΝΕΔΟΥΣΑ ΑΛΑΓΟΝΙΑΣ ΤΑΫΓΕΤΟΥ. ΑΣΤΙΚΑ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙΑ-ΚΑΡΝΑΒΑΛΟΙ-ΜΑΣΚΑΡΙΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΧΩΡΙΑΤΙΚΑ ΕΥΕΤΗΡΙΑΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ.

ΑΣΤΙΚΑ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙΑ-ΚΑΡΝΑΒΑΛΟΙ-ΜΑΣΚΑΡΙΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΧΩΡΙΑΤΙΚΑ ΕΥΕΤΗΡΙΑΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ.
Του Χρήστου Νικ. Ζερίτη

Με αφορμή τα όσα συμβαίνουν με τις απαγορεύσεις των καρναβαλικών εκδηλώσεων, των αστικών αυτών εκδηλώσεων, άλλων με πολύχρονη παράδοση και άλλων που είναι εμπορικές καρικατούρες, καταθέτω τις απόψεις μου:

Ο Σύλλογος Νεδουσαίων με δηλώσεις του Προέδρου στις 27/2/2020 κάλεσε αυτούς που είχαν πρόθεση να πάνε στη Νέδουσα την Καθ. Δευτέρα να μην πάνε και να πειθαρχήσουν στην απαγόρευση του Υπουργείου. Το τι θα κάνουν οι Νεδουσαίοι εκείνη την ημέρα είναι δικό τους θέμα. Αυτό που προέχει είναι ΤΟ ΚΑΛΟ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΟΥ και αυτό είναι η επιδίωξη του Δρωμένου. Τα πρώτα χρόνια που ερευνούσα το θέμα και συζητούσα μαζί τους το μοναδικό συμπέρασμα που είχα βγάλει ήταν το πάθος για το καλό του χωριού τους. Οφείλω επίσης να καταθέσω πως τα πρώτα χρόνια που μελετούσα και ήμουν παρών στο Δρώμενο, δεν υπήρχαν θεατές παρά μόνο οι ντόπιοι και αψευδείς μάρτυρες είναι οι φωτογραφίες.

Νέδουσα 1997

Κατ’ αρχάς το Δρώμενο της Νέδουσας δεν είναι καρναβάλι.  Ο καθηγητής της Λαογραφίας κ. Μιχάλης Μερακλής πρώτος βεβαίωσε την σπουδαιότητά του, ερμηνεύοντας δε τον χαρακτηρισμό του ως Δρώμενο σημειώνει πως «το δρώμενο είναι μια παραστατική εκδήλωση, μια απλή η περισσότερο σύνθετη τελετουργική πράξη, που αρχικά περιείχε και μια λατρευτική διάσταση-σε μεταγενέστερες μορφές αυτή δεν ήταν οπωσδήποτε αναγκαία-τελείται με την καταρχήν συλλογική συμμετοχή ή κατάφαση μιας κοινότητας ή ομάδας και επιδιώκει την πραγματοποίηση ενός σκοπού-ο οποίος διαφέρει ανάλογα με τη φάση πολιτισμού της ομάδας». 

Το Αγροτικό Καρναβάλι της Νέδουσας είναι ένα είδος «λαϊκού θεάτρου» και αποτελείται από μια σειρά πράξεων, τις οποίες «πράττει» ένας όμιλος μεταμφιεσμένων και έχει πρωταρχικό σκοπό την εξασφάλιση της ευετηρίας (καλοχρονιάς) και της γονιμότητας. Δεν οργανώνεται από τους «άρχοντες» για να προσφερθεί στο «λαό», αλλά «αυτοσχεδιάζεται» από τον «θίασο» και προσφέρεται στην κοιτίδα, στο χωριό, και στους ανθρώπους του. Γιατί όπως πιστεύουν «αν δεν γίνει μια χρονιά το καρναβάλι θα ‘ναι κακό για το χωριό».

Νέδουσα 2016

Ταυτίζοντας  τις παραπάνω ερμηνείες με το συγκεκριμένο χωριό Νέδουσα, δεν είναι άξιο απορίας  πώς το Δρώμενο-καρναβάλι επιβίωσε μέχρι σήμερα. Το σύνολο των κύριων πράξεων που το αποτελούν, στη σημερινή μορφή, δεν δημιουργήθηκε ξαφνικά στα χρόνια που πέρασαν. Οι πράξεις αυτές γινόντουσαν και πριν από χιλιάδες χρόνια, ίσως, στον ίδιο εστιακό χώρο με ίδια ή πιο αρχαϊκή μορφή. Δεν είναι η σύγχρονη ανάγκη μιας αποκριάτικης εκδήλωσης με θέμα τη μεταμφίεση, αλλά το γεγονός ότι οι σημερινοί κάτοικοι κληρονόμησαν από τους προγόνους τους το «φόβο» που προκαλούν τα φυσικά φαινόμενα, και θέλησαν με γιορτές και ιεροτελεστίες, που έχουν παγανιστική αγροτική προέλευση, να εξασφαλίσουν τη συνέχιση της ζωής και να σιγουρέψουν την υγεία και τη γονιμότητα. Τουλάχιστον αυτή ήταν η αρχική αιτία για τη δημιουργία αυτού του τύπου δρωμένων.

Πράγματι αυτοί που σήμερα, παιδιά, νέοι, ενήλικες και ηλικιωμένοι, συνεχίζουν την παράδοση του Καρναβαλιού, είναι αυτοί που δεν ξέκοψαν από το χωριό, ζουν εκεί ή στην Καλαμάτα. Όλοι τους είναι λάτρεις της τοπικής παράδοσης (τραγούδι, χορός, διατροφή, μουσικά όργανα, ψυχαγωγία, σχέσεις). Πρώτη φορά συναντήσαμε στον πληθυσμό  ενός χωριού τόση ομοιόμορφη αφομοίωση του πολιτισμού τους, εξαιρετικά υψηλή ευαισθησία στις ευθύνες τους για τις υποχρεώσεις της κοινότητός τους, χωρίς καμία καταπίεση, απλούστατα γιατί υπάρχει συλλογική και κοινοτική συνείδηση, την αλληλεγγύη  στις ατομικές και επαγγελματικές προσπάθειες του καθενός που προέρχεται από το χωριό, στα όρια της υπερβολής, αλλά και την απουσία της ατομικής προβολής με την υποχώρηση  του «εγώ» σε όλες τις κοινοτικές εκδηλώσεις. Εξ ίσου σημαντικό είναι ότι η ίδια συμπεριφορά υπάρχει και στο χωριό, αλλά και στην Καλαμάτα όπου ζει και δρα μεγάλο μέρος των Νεδουσαίων. Είναι, κατά τη γνώμη μου, αντιπροσωπευτικό δείγμα «λαού», από τα λίγα φωτεινά μα και ρομαντικά εναπομείναντα.

Νέδουσα 2016

Το συμπέρασμα  είναι πως η δικαιολογημένη απαγόρευση των καρναβαλικών εκδηλώσεων από το  Υπουργείο Υγείας αφορά τις πολυπληθείς αστικές καρναβαλικές εκδηλώσεις που γίνονται για διασκέδαση και ψυχαγωγία και όχι τις τελετουργίες των Δρωμένων οι οποίες συμπίπτουν με την αστική αποκριάτικη περίοδο, αλλά δεν έχουν καμία σχέση και γίνονται για να εξασφαλισθεί ένας σπουδαίος σκοπός και δεν είναι άλλος από το καλό του χωριού και των κατοίκων του.

Νέδουσα 2017
Πριν μερικά χρόνια έγραφα σε σχετικό κείμενό μου: 

Νέδουσα 2011

Όταν λέμε εν συντομία «ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΝΕΔΟΥΣΑΣ» δεν εννοούμε με τη λέξη «καρναβάλι» το ίδιο πράγμα που εννοούν οι αστοί. Δηλαδή εδώ δεν έχουμε συμμετοχή συλλόγων, συγκροτημάτων, μαζορετών, του βασιλιά καρνάβαλου που τον σέρνουν υπερμεγέθη τζιποειδή και τρακτέρ. Δεν έχουμε ηχεία που παίζουν μουσικές με τους ντισκοτζέηδες. Δεν έχουμε "ευρηματικότητες" που παραπέμπουν σε άλλες χώρες με άλλη κουλτούρα. Δεν ξεφτιλίζουμε την καψερή την Ιζαμπώ, σύμβολο ΤΗΣ ΜΟΙΡΑΣ ΤΗΣ ΚΑΘΕ ΓΥΝΑΙΚΑΣ άλλων εποχών. Δεν έχουμε σφυρίζοντες και αλαλάζοντες αρβαλιάρηδες, που ως συμμετέχοντες, υποτίθεται, ετοιμάζουν τη στολή τους όλο το χρόνο και συσκέπτονται με τους όμοιούς τους για τον τρόπο που θα ξεχωρίσουν από τους άλλους «όμοιούς τους». Δεν «γλεντάμε ξέφρενα» καμιά 10ριά μέρες (λες και τις άλλες μέρες του χρόνου οι αστοί δεν γλεντάνε και περιμένουνε τις Απόκριες). Δεν κυνηγάμε θησαυρούς, ούτε αφήνουμε δημάρχους και λοιπούς παρατρεχάμενους να επεμβαίνουν και να δίνουν "τόνο" στη γιορτή μας. Δεν έχουμε να κάνουμε με θεατές. Δείτε φωτογραφίες από καρναβαλικές εκδηλώσεις του νομού μας. Πολιτικοί και πολίτες κάθονται θεατές και γελούν, υποτίθεται, και διασκεδάζουν, γυρίζουνε την Τσικνοπέμπτη από μαγαζί σε μαγαζί για να ευχηθούν, ξανά υποτίθεται, και λένε από μέσα τους (οι πολιτικοί εννοείται) «άντε ρε τελειώστε να πάμε και αλλού να βγάλουμε την υποχρέωση», και φοράνε ψάθινα καπελάκια αλλά Μωρίς Σεβαλιέ και καουμπόικα αλλά Ίστγουντ. Και οι πολίτες βαριούνται και βρίζουνε από μέσα τους το Δήμαρχο ή την καρναβαλική επιτροπή που δεν έφερε βραζιλιάνες χορεύτριες (όχι πως το ίδιο δεν κάνουνε και κάποιοι άλλοι), και παίρνουνε τη κυρά τους αλα μπρατσέτα (να τους δει κι ο κόσμος), και αγοράζουνε στα παιδιά τους μπαλόνια με αέριο, για τα αμπολίσουνε στον ουρανό, κι εκείνα να πετάξουν και μετά αφού σπάσουν, να πέσουνε στη θάλασσα, να τα φάνε τα πλάσματά της και να πεθάνουνε. Και οι εθελοντές που "μασήσανε" νομίζουν πως προσφέρουν σπουδαία υπηρεσία.
Στη Νέδουσα Σύλλογος ή ομάδα μόνο ένας υπάρχει, αυτός που ψυχικά συνδέει του Νεδουσαίους. Συγκρότημα μόνο ένα υπάρχει, ο ΘΙΑΣΟΣ των μεταμφιεσμένων-μουντζουρωμένων που αποτελείται από μυημένους και από αμύητους (φτάνει αυτοί που θέλουν να μυηθούν να ακολουθούν με σεβασμό, και ΜΟΝΟ να ακούνε και να βλέπουν). Καρνάβαλοι όλοι είναι, και «βλαχαδερά» και «μασκαράδες». Το μεγαλύτερο τζιπ είναι το ΑΛΕΤΡΙ και πανέμορφες «μαζορέτες» όλες οι κοπέλες του χωριού, και μη, που βοηθούν στην οργάνωση και στη διατήρηση του Δρωμένου. Εδώ η μόνες μουσικές παίζονται από το απολλώνιο νταούλι και το διονυσιακό τσαφαράκι. Εδώ υπάρχει αυτοσχεδιασμός στο ντύσιμο, κανείς δεν προγραμματίζει τίποτα, εδώ δεν γλεντάμε, μόνο ιερουργούμε, και απολαβή μας είναι η έκσταση και η ψυχική ανάταση. Εδώ δεν υπάρχουν θεατές μόνο συμποσιαστές και συνεορταστές. Εδώ οι άνθρωποι «γονιμοποιούνται» μόνο με το μουντζούρωμα και όχι με γλουτούς νοτιοαμερικάνικους «των νοτίων προαστίων του άστεως» ή ξεβρακωματάκια θηλυπρεπή, καθόλου θηλυκά, αυτά μωρέ "της χαζοπρόκλησης".
ΤΟ ΔΡΩΜΕΝΟ ΤΗΣ ΝΕΔΟΥΣΑΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΛΟ -ΚΑΙ ΜΟΝΟ- ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΟΥ».

Νέδουσα 2001

ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΟΛΟΙ ΠΟΥ ΕΙΧΑΝ ΠΡΟΘΕΣΗ ΝΑ ΠΑΝΕ ΣΤΗ ΝΕΔΟΥΣΑ ΦΕΤΟΣ ΝΑ ΠΕΙΘΑΡΧΗΣΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΝΕΔΟΥΣΑΙΩΝ ΚΑΙ ΝΑ ΜΗΝ ΠΑΝΕ. ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΑ ΚΑΙ ΘΑ ΜΠΟΡΕΣΟΥΝ ΝΑ ΖΗΣΟΥΝ ΤΙΣ ΜΟΝΑΔΙΚΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΚΑΙ ΝΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΣΤΗΝ ΜΕΘΕΞΗ ΠΟΥ ΤΟΣΑ ΧΡΟΝΙΑ ΖΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΚΑΤΑΓΟΜΑΣΤΕ ΑΠΟ ΤΗ ΝΕΔΟΥΣΑ.

Νέδουσα 2015